Mobbing: Πώς επηρεάζει την υγεία σου και πώς να το αντιμετωπίσεις!
Στις μέρες μας, η λέξη mobbing τίθεται ολοένα και πιο συχνά στο προσκήνιο. Το mobbing στον χώρο εργασίας είναι μια λέξη, που θα έλεγε κανείς, πως έχει γίνει της μόδας. Τόσο συχνά ακούγεται. Πράγματι, είναι γεγονός πως στον σύγχρονο κόσμο το mobbing έχει πάρει, δυστυχώς, τεράστιες διαστάσεις. Πρόσφατες έρευνες δείχνουν πως τα ποσοστά του ανεβαίνουν διαρκώς ακόμη και στη χώρα μας, λες και η αρνητική διαφήμιση έχει δημιουργήσει πρόσφορο έδαφος. Σε τι αναφέρεται τελικά ο όρος «mobbing»;
Σίγουρα για να μπορέσετε να το αντιμετωπίσετε χρειάζεται να μπορείτε να το αναγνωρίσετε, χρειάζεται να ξέρετε πολύ καλά τι σημαίνει. Η γνώση είναι αυτή που σας προσφέρει σταθερή βάση για δράση και αποτελεσματική αντιμετώπιση, προστατεύοντας εσάς και την εργασία σας. Η γνώση, τόσο της έννοιας όσο και των δικαιωμάτων σας αλλά και των «εργαλείων» που έχετε στα χέρια σας, είναι αυτή που σας βοηθά να φερθείτε με τη μεγαλύτερη δυνατή ψυχραιμία, να καταφέρετε να αυτορυθμιστείτε και τελικά να αντιμετωπίσετε το γεγονός.
Δες κι αυτό: Ελεονώρα Μελέτη: Έχω βιώσει εργασιακό εκφοβισμό
Τι σημαίνει mobbing;
Με τον όρο «mobbing» εννοούμε τον εκφοβισμό που λαμβάνει χώρα στον χώρο εργασίας. Με άλλα λόγια η έννοια αυτή περιγράφει φαινόμενα επαναλαμβανόμενης επιθετικότητας στο εργασιακό περιβάλλον, από εργαζόμενους που σκοπό έχουν να «βλάψουν» άλλους εργαζόμενους, συναδέλφους τους. Πιο αναλυτικά, το σύνδρομο mobbing μπορεί να οριστεί ως η άσκηση, είτε στο συναδελφικό πλαίσιο είτε μεταξύ ανωτέρου και υφισταμένου, επιθετικής συμπεριφοράς που σκοπό έχει την απομάκρυνση του ενός από την εργασία.
Mobbing vs Bullying: Ποια είναι η διαφορά;
Το mobbing είναι μια έννοια που διαχωρίζεται πλήρως από τον όρο «bullying» που συχνά ακούτε να γίνεται λόγος στο σχολικό πλαίσιο. Αυτό συμβαίνει γιατί ο όρος «bullying» περιλαμβάνει και πράξης σωματικής βίας και επιθετικότητας, γεγονός που δεν χαρακτηρίζει το mobbing.
Το mobbing από την άλλη πλευρά περιλαμβάνει μια μορφή συγκεκαλυμμένης επιθετικότητας μέσα από την άσκηση πίεσης σ’ έναν εργαζόμενο, η οποία μπορεί να αποβεί εξαιρετικά βλαπτική τόσο για την απόδοσή του, όσο και για την υγεία του σωματική και ψυχική.
Πώς εμφανίζεται το mobbing;
- Με διαρκείς και αδικαιολόγητες επικρίσεις
- Με διαρκείς και αδικαιολόγητες συκοφαντίες
- Με την ανάθεση άχαρων και υποτιμητικών καθηκόντων
- Με ενέργειες που μπορούν να θίξουν την επαγγελματική εικόνα του θύματος
- Με ενέργειες που μπορούν να θίξουν την κοινωνική εικόνα του θύματος στο πλαίσιο των εργασιακών του σχέσεων.
- Με λόγια, εκφοβισμούς, πράξεις, χειρονομίες και τρόπους οργάνωσης της εργασίας που έχουν σκοπό να προσβάλλουν την προσωπικότητα του θύματος, την αξιοπρέπεια και την σωματική και ψυχική του ακεραιότητα.
- Με μονομερή γραπτά που έχουν σκοπό να θίξουν την προσωπικότητα, την αξιοπρέπεια και την σωματική και ψυχική ακεραιότητα του θύματος.
Ποιες είναι οι μορφές του mobbing
Το mobbing μπορεί να πάρει διάφορες μορφές όπως:
- Ο εκφοβισμός από τον προϊστάμενο ή τον μάνατζερ προς τον υφιστάμενο
- Ο εκφοβισμός/κατηγορίες από υφιστάμενο προς τον μάνατζερ
- Ο εκφοβισμός από έναν εργαζόμενο προς τον συνάδελφό του
Δυστυχώς μέχρι και σήμερα και παρά τις διαστάσεις που λαμβάνει στις μέρες μας, για το εν λόγω σύνδρομο δεν υπάρχει κάποιος συγκεκριμένος, επίσημος και αναγνωρισμένος επιστημονικός ορισμός που να το περιγράφει. Παρόλα αυτά ο εκφοβισμός ή αλλιώς η ηθική παρενόχληση στο χώρο εργασίας με σκοπό την αποπομπή ενός ατόμου ή ακόμα και μια ομάδα ατόμων από ένα συγκεκριμένο εργασιακό «σκηνικό» είναι γεγονός και κανείς δεν μπορεί να αρνηθεί πως υπάρχει για τα καλά μέσα στη ζωή μας.
Πόσες φορές έχει τύχει σ’ εσάς; Πόσες φορές έχει τύχει σε γνωστούς και φίλους σας; Πόσο πιθανό πιστεύτε πως είναι να σας συμβεί στην επόμενή σου εργασίας; Αν οι απαντήσεις σας στις παραπάνω ερωτήσεις είναι καταφατικές και βρίσκετε πως διακρίνονται από «υψηλές βαθμολογίες» τότε ξέρετε πως υπάρχει αναγκαιότητα για δράση προκειμένου να βοηθήσετε τόσο τον εαυτό σας, όσο και το κοινωνικό σύνολο αλλά και ανθρώπους που νοιάζεστε και αγαπάτε.
Διάβασε ακόμη: Σεβασμός στην εργασία: Πώς να κερδίσεις την εκτίμηση των συναδέλφων σου
Οι επιπτώσεις του συνδρόμου mobbing
Όπως γίνεται κατανοητό από τα παραπάνω οι αρνητικές επιδράσεις της ηθικής παρενόχλησης εντός του εργασιακού περιβάλλοντος είναι πολλές. Αυτές αφορούν τους ίδιους τους εργαζομένους που βασανίζονται βιώνοντας τέτοια συμπεριφορά και κατ’ επέκταση τους οργανισμούς.
Απουσίες και παραίτηση: Εργαζόμενοι οι οποίοι προσφέρουν στην εργασία τους και είναι απαραίτητοι για τον οργανισμό οδηγούνται σε μειωμένη εργασιακή ικανοποίηση και δέσμευση και συνεπώς σε συνεχόμενες απουσίες και φυσικά σε παραίτηση. Οι εργαζόμενοι αισθάνονται πως αντιμετωπίζουν απαιτήσεις ασυμβίβαστες με την εργασία τους που δεν μπορούν να τις αντιμετωπίσουν. Επίσης, βιώνουν την επιθετική συμπεριφορά ως μια τεράστια απειλή στην οποία δεν μπορούν να ανταπεξέλθουν. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα να νιώθουν περιθωριοποιημένοι και η εργασία να βιώνεται σαν απάνθρωπη. Το προαναφερθέν, έχει σημαντικές επιπτώσεις για το ανθρώπινο κεφάλαιο της εκάστοτε επιχείρησης/οργανισμού, το οποίο είναι ένας από τους κυριότερους συντελεστές παραγωγής. Χωρίς αυτό ολόκληρο το οργανωσιακό οικοδόμημα μπορεί να μείνει μετέωρο.
Τραυματική εμπειρία: Επίσης, τα αρνητικά συναισθήματα που μπορεί να βιώνει ένα άτομο που δέχεται αντίστοιχες συμπεριφορές είναι πολλά, αλλεπάλληλα και διαρκούν στο χρόνο. Μάλιστα, υπάρχει πιθανότητα, η διάρκειά τους, ανάλογα με την προσωπικότητα και τα προσωπικά χαρακτηριστικά του καθενός, να μην περιορίζεται μόνο στο χώρο και τον χρόνο όπου λαμβάνει χώρα η εν λόγω επιθετική συμπεριφορά, αλλά να μεταφέρεται «χωροχρονικά» και έξω από το εργασιακό περιβάλλον. Πολύ συχνά μπορεί τα συναισθήματα αυτά να σας συντροφεύουν τις στιγμές της χαλάρωσής σας, τις στιγμές του παιχνιδιού με το παιδί σας, κ.ά.. Επίσης, μπορούν να σας συντροφεύουν ακόμη κι αν έχετε απομακρυνθείτε αρκετά από τέτοιες συμπεριφορές, ακόμα κι αν τώρα πια βρισκόσαστε σε ένα ασφαλές και φιλικό εργασιακό περιβάλλον.
Από τα πρώτα κιόλας αποτελέσματα των αρχικών μελετών, σε σχέση με την ηθική παρενόχληση, φάνηκε πως το σύνδρομο αυτό έχει καταστροφικές επιπτώσεις για την υγεία, τόσο την σωματική όσο και την ψυχολογική. Το γεγονός αυτό δεν επηρεάζει μόνο την δική σας υγεία αλλά και την υγεία και ψυχολογική ευεξία καθώς και ισορροπία των σημαντικών σας άλλων.
Διάβασε: Πώς θα καταλάβεις ότι το παιδί σου είναι θύμα bullying στο σχολείο
Τα σωματικά και ψυχολογικά συμπτώματα του mobbing
Η ηθική παρενόχληση είναι απολύτως φυσιολογικό να αφήνει το αποτύπωμά της τόσο στο σώμα σας όσο και στην ψυχή σας. Μερικά από τα κύρια και παρατηρήσιμα συμπτώματα είναι τα εξής:
- Πονοκέφαλος
- Αίσθημα κόπωσης
- Σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου
- Δυσκολία στη συνεργασία (εντός και εκτός εργασίας)
- Δυσκολία στη συγκέντρωση
- Μειωμένη αντοχή στο άγχος
- Δυσκολία στον ύπνο
- Κατάθλιψη
- Ανάπτυξη μανίας/ υπομανίας
- Άλλες διαταραχές διάθεσης
- Ευερεθιστότητα
- Επιθετική συμπεριφορά
- Αυτοκτονικός ιδεασμός
- Επαγγελματική εξουθένωση (burnout)
- Σύνδρομο χρόνιας κόπωσης
Επιπλέον, δεν είναι λίγες οι φορές που τα άτομα αναπτύσσουν μετατραυματικό στρες (PTSD). Μάλιστα, όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο Leymann, τα συμπτώματα που μπορεί να εμφανίσουν εργαζόμενοι που δέχονται συμπεριφορές ηθικής παρενόχλησης μπορούν να συγκριθούν με τα συμπτώματα που εμφανίζουν άνθρωποι που έχουν βιώσει πόλεμο ή φυλάκιση.
Πώς να αντιμετωπίσεις την επιθετική συμπεριφορά
Ποια τακτική αντιμετώπισης επιθετικών, εκφοβιστικών και υποτιμητικών συμπεριφορών, είναι η κατάλληλη για εσάς; Σίγουρα η αντιμετώπιση τέτοιων συμπεριφορών είναι μια δύσκολη και ψυχοφθόρα υπόθεση, που επιφορτίζεται με το βάρος των συνεχόμενων και αλλεπάλληλων αλλαγών σε κάθε «σκηνικό» κοινωνικό, οικονομικό, πολιτικό, νομοθετικό, και φυσικά εργασιακό. Ωστόσο κάποιες τακτικές αντιμετώπισης είναι οι εξής:
- Αποφυγή της απευθείας και της κατά μέτωπο σύγκρουσης
- Η υποστήριξη της στάσης σας με αποφασιστικότητα, διεκδικητικότητα και επιχειρήματα
- Η δημιουργία συμμαχικών σχέσεων με άτομα που αντιμετωπίζουν παρόμοια προβλήματα μέσα στην επιχείρηση, βιώνουν την ίδια συμπεριφορά και ενοχλούνται από παρόμοια συμβάντα.
- Προσανατολισμός στη δράση με σκοπό την επίλυση του προβλήματος. Για να γίνει αυτό χρειάζεται τα παράπονά σας να ακουστούν και να κάνετε τα πρώτα βήματα προς την επίλυση.
Μην ξεχνάτε πως οι συγκρούσεις είναι μέρος της ζωής μας, της ανθρώπινης φύσης μας, είναι ένα αποτέλεσμα επικοινωνίας. Συμπεραίνουμε λοιπόν πως είναι κάτι που μπορεί να συμβεί. Είναι πιθανό στη διάρκεια της ζωής σας να αντιμετωπίσετε επιθετικές και υποτιμητικές συμπεριφορές. Το θέμα είναι τι μπορείτε να κάνετε γι΄ αυτό; Ποιες είναι οι ανάγκες και τα θέλω σας; Ποια είναι τα όρια και τα δικαιώματά σας;
Χαρακτηριστικά είναι τα λόγια του Bernard Weber «Ανάμεσα σ’ αυτό που σκέφτομαι, σε αυτό που θέλω να σας πω, σ΄ αυτό που πιστεύω ότι σας λέω, σε αυτό που σας λέω, σε αυτό που θέλετε να ακούσετε, σε αυτό που ακούτε, σε αυτό που πιστεύετε ότι καταλαβαίνετε, σε αυτό που θέλετε να καταλάβετε και σε αυτό που καταλαβαίνετε υπάρχουν τουλάχιστον εννέα πιθανότητες να μη συνεννοηθούμε. Αλλά ας προσπαθήσουμε».
Διάβασε ακόμη: Μobbing: Mήπως είσαι θύμα και δεν το ξέρεις;
