Τι φταίει για την παχυσαρκία;

31.10.2021

Στον σημερινό κόσμο, που περιβάλλεται από εξαιρετικά γευστικά, φθηνά επεξεργασμένα τρόφιμα, είναι εύκολο να καταναλώνουμε περισσότερες θερμίδες από αυτές που χρειαζόμαστε, μια ανισορροπία που επιδεινώνεται περαιτέρω από τον καθιστικό τρόπο ζωής. Με αυτήν τη σκέψη, η υπερφαγία, σε συνδυασμό με την ανεπαρκή σωματική δραστηριότητα, οδηγεί στην επιδημία της παχυσαρκίας. Από την άλλη πλευρά, παρά τις δεκαετίες μηνυμάτων δημόσιας υγείας που παροτρύνουν τους ανθρώπους να τρώνε λιγότερο και να ασκούνται περισσότερο, τα ποσοστά παχυσαρκίας και οι ασθένειες που σχετίζονται με την παχυσαρκία αυξάνονται σταθερά.

Τι δείχνει η μελέτη για την παχυσαρκία

Ωστόσο μία νέα μελέτη που δημοσιεύτηκε στο The American Journal of Clinical Nutrition αμφισβητεί το «μοντέλο ενεργειακής ισορροπίας», η οποία λέει ότι η αύξηση βάρους συμβαίνει επειδή τα άτομα καταναλώνουν περισσότερες θερμίδες απ’ όσες χρειάζονται και δαπανούν. Σύμφωνα με τους συγγραφείς της μελέτης «The Carbohydrate-Insulin Model: A Physiological Perspective on the Obesity Pandemic», «η ιδέα της παχυσαρκίας ως διαταραχής της ενεργειακής ισορροπίας επαναδιατυπώνει μια αρχή της φυσικής χωρίς να λαμβάνει υπόψη τους βιολογικούς μηχανισμούς που κρύβουν την αύξηση του βάρους».

Οι συγγραφείς υποστηρίζουν το «μοντέλο ινσουλίνης υδατανθράκων», το οποίο εξηγεί την παχυσαρκία ως μια μεταβολική διαταραχή που προκαλείται από αυτό που τρώμε, παρά από το πόσο τρώμε.

Επίσης, το μοντέλο ενεργειακού ισοζυγίου, το οποίο αναφέρει ότι η αύξηση βάρους προκαλείται από την κατανάλωση περισσότερης τροφής από όση δαπανάμε, «επαναλαμβάνει μια αρχή της φυσικής χωρίς να λαμβάνει υπόψη τους βιολογικούς μηχανισμούς που οδηγούν την αύξηση του βάρους». Σύμφωνα με τον επικεφαλής συγγραφέα Δρ David Ludwig, Ενδοκρινολόγο στο Νοσοκομείο Παίδων της Βοστώνης και καθηγητή στην Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ, το μοντέλο ενεργειακού ισοζυγίου δεν μας βοηθά να κατανοήσουμε τις βιολογικές αιτίες της αύξησης του βάρους: «Για παράδειγμα, κατά τη διάρκεια της ανάπτυξης, οι έφηβοι μπορεί να παχύνουν και να αυξήσουν την πρόσληψη τροφής κατά 1.000 θερμίδες την ημέρα. Αλλά τελικά η υπερκατανάλωση τροφής προκαλεί εκρηκτική ανάπτυξη ή η ανάπτυξη προκαλεί τον έφηβο να πεινάει και να τρώει υπερβολικά;» αναρωτιέται ο επικεφαλής της έρευνας.

Το μοντέλο υδατάνθρακα-ινσουλίνης κάνει έναν τολμηρό ισχυρισμό: η υπερκατανάλωση δεν προκαλεί παχυσαρκία αλλά η διαδικασία του λίπους προκαλεί υπερκατανάλωση τροφής. Η επιδημία της παχυσαρκίας οφείλεται, εν μέρει, στις ορμονικές αντιδράσεις στις αλλαγές στην ποιότητα των τροφίμων: συγκεκριμένα, τροφές με υψηλό γλυκαιμικό φορτίο, οι οποίες αλλάζουν ριζικά τον μεταβολισμό.

Όταν τρώμε επεξεργασμένους υδατάνθρακες, ο οργανισμός αυξάνει την έκκριση ινσουλίνης και καταστέλλει την έκκριση γλυκαγόνης. Αυτό, με τη σειρά του, σηματοδοτεί τα λιποκύτταρα να αποθηκεύουν περισσότερες θερμίδες, αφήνοντας λιγότερες θερμίδες διαθέσιμες για να τροφοδοτήσουν τους μυς και άλλους μεταβολικά ενεργούς ιστούς. Ο εγκέφαλος αντιλαμβάνεται ότι το σώμα δεν λαμβάνει αρκετή ενέργεια, η οποία, με τη σειρά της, οδηγεί σε αισθήματα πείνας. Επιπλέον, ο μεταβολισμός μπορεί να επιβραδυνθεί στην προσπάθεια του σώματος να εξοικονομήσει καύσιμα. Έτσι, τείνουμε να παραμένουμε πεινασμένοι, ακόμα και αν συνεχίζουμε να λαμβάνουμε επιπλέον λίπος.