Καθαρά Δευτέρα 2022: Ποτε είναι και τι γιορτάζουμε;

Η Καθαρά Δευτέρα, είναι ίσως η μόνη Δευτέρα του χρόνου που περιμένουμε πως και πως. Και αυτό γιατί, πέραν του ότι είναι αργία, είναι συνδυασμένη στο μυαλό όλων μας, με νόστιμα φαγητά, εκδρομές στην εξοχή, χαρταετούς και φυσικά μια γλυκιά θλίψη για το καρναβάλι που μόλις έληξε! 

Όλοι τη γιορτάζουμε και τη χαιρόμαστε με το παραπάνω. Πόσα όμως ξέρουμε γι αυτήν; Από πού πήρε το όνομά της; Γιατί αλλάζει ημερομηνία κάθε χρόνο; Από που κι ως που πετάμε χαρταετό και τί είναι τα κούλουμα; Ας μάθουμε λοιπόν τα πάντα για την Καθαρά Δευτέρα!

Διαβάστε επίσης : Τι είναι η Τσικνοπέμπτη; Πως καθιερώθηκε και τι γιορτάζουμε

Γιατί αλλάζει ημερομηνία; 

Η Καθαρά Δευτέρα είναι κινητή γιορτή, η οποία εξαρτάται από την ημερομηνία του Πάσχα. Συγκεκριμένα πέφτει κάθε χρόνο στο ξεκίνημα της 7ης εβδομάδας, δηλαδή 48 μέρες πριν το Ορθόδοξο Πάσχα. 

Πότε πέφτει φέτος; 

Η Καθαρά Δευτέρα τη φετινή χρονιά πέφτει στις στις 7 Μαρτίου 2022. Θεωρείται ο επίλογος των εορτών της αποκριάς, οι οποίες ουσιαστικά αρχίζουν την Τσικνοπέμπτη και τελειώνουν την Καθαρά Δευτέρα.

Πώς πήρε την ονομασία "Καθαρά Δευτέρα'; 

Ο προσδιορισμός "Καθαρά" της αποδίδεται καθώς εκείνη την ημέρα αφήνουμε πίσω μας όλες τις "αμαρτωλές" συνήθειες και κραιπάλες, συμπεριλαμβανομένων και των αρτύσιμων, δηλαδή των μη νηστίσιμων, φαγητών, "καθαρίζοντας" με τον τρόπο αυτό την ψυχή και το σώμα μας. Είναι λοιπόν ημέρα νηστείας για τους χριστιανούς η οποία και διαρκεί άλλες 48 μέρες, μέχρι δηλαδή το Πάσχα. 

Τι εννούμε όταν λέμε Κούλουμα; 

Η προέλευση της λέξης Κούλουμα δεν είναι ξεκάθαρη. Ωστόσο, έχει την έννοια της μαζικής εξόδου και εκδρομής των ανθρώπων στη φύση για να γιορτάσουν την Καθαρά Δευτέρα, με όλα τα έθιμά της. Για την ετυμολογία της λέξης υπάρχουν πολλές εκδοχές. Μία από αυτές είναι του πατέρα της ελληνικής λαογραφίας, Νίκου Πολίτη. Σύμφωνα με τον ίδιο η λέξη προέρχεται από το λατινικό Cumulus (κούμουλους) που σημαίνει σωρός, αφθονία αλλά και το τέλος. Με την λέξη τέλος, εννοούμε τον επίλογο της Απόκριας.

Τα έθιμα της Καθαράς Δευτέρας στη χώρα μας!

Από παλιά, η Καθαρά Δευτέρα πέρασε στη συνείδηση του λαού σαν μέρα καθαρμού. Οι βυζαντινοί την Καθαρά Δευτέρα την ονόμαζαν Απόθεση -Απόδοση και τελούσαν δρώμενα. Τραγουδούσαν σχετικά άσματα, από τα οποία έχουν σωθεί μικρά μέρη μέχρι σήμερα. Σε όλη την Ελλάδα οι κάτοικοι υποδέχονται τη Σαρακοστή με τα δικά τους ξεχωριστά έθιμα.

- Το γαϊτανάκι

Σε όλη σχεδόν την χώρα μας –και σε διάφορες παραλλαγές– εκτιλύσσεται το χορευτικό δρώμενο, το λεγόμενο Γαϊτανάκι, έθιμο που έφεραν μαζί τους οι πρόσφυγες της Μικράς Ασίας, ξεσηκώνει μικρούς και μεγάλους.

- Ο χαρταετός. 

Συμβολίζει το πέταγμα της ανθρώπινης ψυχής προς τον ουρανό και το Θεό. Μάλιστα οι άνθρωποι παλιότερα πίστευαν ότι όσο πιο ψηλά πετάξει ο χαρταετός τόσο πιο πιθανό ήταν ο Θεός να εισακούσει τις προσευχές τους και να τις πραγματοποιήσει. Το γεγονός ότι το έθιμο γίνεται κάθε χρόνο την Καθαρά Δευτέρα κάθε άλλο παρά τυχαίο είναι καθώς η  Καθαρά Δευτέρα είναι η πρώτη μέρα της Σαρακοστής όπου οι χριστιανοί ξεκινούν τη σωματική και πνευματική τους κάθαρση μέσω της μεγάλης νηστείας του Πάσχα.

- Η λαγάνα.

Η λαγάνα, παρασκευάζεται χωρίς προζύμι, και έναν τέτοιο πρόχειρο άρτο χρησιμοποίησαν και οι Ισραηλίτες κατά τη νύχτα της Εξόδου τους από την Αίγυπτο υπό την αρχηγία του Μωυσή. Έκτοτε επιβαλλόταν από το Μωσαϊκό Νόμο για όλες τις ημέρες της εορτής του Πάσχα, μέχρι που ο Χριστός στο τελευταίο του Πάσχα ευλόγησε τον ένζυμο άρτο. Το έθιμο της λαγάνας παρέμεινε αναλλοίωτο ανά τους αιώνες και συνηθίζεται να παρασκευάζεται με μεράκι από τον αρτοποιό της γειτονιάς, τραγανή λαχταριστή και σουσαμένια και καταναλώνεται κατά την Καθαρά Δευτέρα, την Πρωτονήστιμη Δευτέρα της Σαρακοστής.

Εικόνα

Ίσως ακόμη να σας ενδιαφέρει: Πώς να περάσεις αξέχαστες απόκριες με τα παιδιά σου