Τα γονίδια ή ο τρόπος ζωής οδηγούν στη μακροζωία;

Η μακροζωία είναι πρωτίστως θέμα γονιδίων και τρόπος ζωής. Τις τελευταίες δεκαετίες υπήρξε ένας αυξανόμενος όγκος έρευνας για τη γενετική της μακροζωίας και οι νέες τεχνολογίες επέτρεψαν να μετρήσουμε διαφορετικές παραλλαγές γονιδίων σε αιωνόβιους και υπεραιωνόβιους (που είναι 110 και άνω). Οι ερευνητές εντόπισαν οκτώ γονίδια σε αυτούς τους υπεραιωνόβιους που τους επιτρέπουν να ζήσουν αρκετά, παρόλο που δεν έχουν διαφορές στα ποσοστά καπνίσματος, το αλκοόλ και τις συνήθειες άσκησης από τον γενικό πληθυσμό.

Δες ακόμη: Όταν η υψηλή χοληστερίνη είναι κληρονομική

Τα γονίδια συμβάλλουν κατά 30% στη μακροζωία

Οι ερευνητές μακροζωίας στο Ινστιτούτο Γήρανσης SALK στις ΗΠΑ κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι, συνολικά, η κληρονομικότητα συμβάλλει περίπου κατά 30% στη μακροζωία, με το 70% να προέρχεται από τον τρόπο ζωής και τις συνήθειές μας. Αυτό που γνωρίζουμε τώρα είναι ότι κάποιες συνήθειες επηρεάζουν τον τρόπο της γονιδιακής έκφρασης και αυτό φαίνεται να είναι πολύ πιο σημαντικό για τη μακροζωία από τα γονίδια που κληρονομήσαμε από τους γονείς μας.

Εικόνα

Πώς επηρεάζεται η γονιδιακή έκφραση;

Οι περισσότεροι άνθρωποι γνωρίζουν ότι πρέπει να ασκούμαστε, να τρώμε καλά, να μην καπνίζουμε και να καταναλώνουμε μέτρια ποσότητα ή καθόλου αλκοόλ για καλή υγεία. Αλλά μπορεί να μην γνωρίζουν ότι όλες αυτές οι συνήθειες επηρεάζουν τη γονιδιακή έκφραση καθημερινά (την αξιοποίηση δηλαδή της πληροφορίας που εμπεριέχεται στην αλληλουχία του DNA από το οποίο αποτελούνται και είναι βασική προϋπόθεση της ζωής. Όταν λέμε ότι ένα «γονίδιο εκφράζεται» σημαίνει πως πρόκειται για ενεργό γονίδιο).

Για παράδειγμα, γνωρίζουμε τώρα ότι το κάπνισμα, η καθιστική ζωή και η διατροφή με πολλή ζάχαρη και επεξεργασμένα τρόφιμα έχουν αρνητική επίδραση στη γονιδιακή έκφραση, κάτι που αυξάνει τη φλεγμονή σε κυτταρικό επίπεδο, ενώ μειώνουν την έκφραση των προστατευτικών γονιδίων. Είναι σαφές ότι η μείωση αυτών των συνηθειών είναι καλή για τη γονιδιακή έκφραση, αλλά υπάρχουν τρεις άλλες σημαντικές καλές συνήθειες που επηρεάζουν τη γονιδιακή έκφραση καθημερινά και κατά τη διάρκεια της ζωής μας, και συμβάλλουν στο πόσο θα ζήσουμε και ποια θα είναι η κατάσταση της υγείας μας.

Εικόνα

1 Η άσκηση

Έρευνα που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Rejuvenation Research αναφέρει ότι η άσκηση επηρεάζει θετικά όλα τα κύρια χαρακτηριστικά της γήρανσης, βελτιώνει τη λειτουργία του εγκεφάλου, του καρδιαγγειακού συστήματος, των πνευμόνων και των μυών, καθώς και τη σύνθεση του σώματος και το μεταβολισμό. Ο καθηγητής Frank Booth ήταν ένας από τους πρώτους που έδειξε ότι η άσκηση ελέγχει τη γονιδιακή έκφραση και εντόπισε μια απόκριση γονιδίων σε τρεις φάσεις κάθε φορά που γυμναζόμαστε, με το αποτέλεσμα να διαρκεί για 24 ώρες. Το εργαστήριό του έδειξε ότι η άσκηση αυξάνει την έκφραση μιας ολόκληρης σειράς γονιδίων που βελτιώνουν το μεταβολισμό μας και βοηθούν στην προστασία από τον καρκίνο, τις καρδιακές παθήσεις, τον διαβήτη και τη νόσο Αλτσχάιμερ.

Αυτό ακολουθείται από ένα άλλο κύμα γονιδιακής έκφρασης που βελτιώνει την υγεία των μιτοχονδρίων, που αποτελούν τις «μπαταρίες» των κυττάρων μας. Επειδή αυτή η απόκριση γονιδιακής έκφρασης διαρκεί για 24 ώρες, αυτό που πρέπει να θυμάσαι είναι ότι εάν έχεις περιορισμένο χρόνο για άσκηση την εβδομάδα, κάνε πιο μικρές προπονήσεις καθημερινά, αντί για μεγαλύτερες μία ή δύο φορές την εβδομάδα.

Δες κι αυτό: Περπάτα γρήγορα μια ώρα κάθε μέρα για μακροζωία

Εικόνα

2 Η διατροφή

Η δίαιτα με τη μεγαλύτερη βάση αποδεικτικών στοιχείων ότι συμβάλλει στη μακροζωία είναι η μεσογειακή (κρητική) διατροφή και πλέον γνωρίζουμε ότι τα πιο σημαντικά στοιχεία αυτής της δίαιτας είναι ο συνδυασμός φρούτων, λαχανικών, φασολιών, οσπρίων, ξηρών καρπών και σπόρων, τα μη επεξεργασμένα δημητριακά ολικής αλέσεως (όχι δημητριακά πρωινού ή ψωμί του εμπορίου), ψάρι, λίγο μη επεξεργασμένο κρέας, και πολύ έξτρα παρθένο ελαιόλαδο. Αυτή η δίαιτα έχει αντιφλεγμονώδη δράση και επηρεάζει θετικά τη γονιδιακή έκφραση που σχετίζεται με την καρδιαγγειακή λειτουργία. Επομένως εάν τρως όπως έτρωγαν οι παππούδες σου και οι γιαγιάδες σου, σημαίνει ότι τρως υγιεινό, αληθινό, μη επεξεργασμένο φαγητό.

Μια άλλη βασική διατροφική πρακτική που είναι σημαντική για τη μακροζωία είναι η νυχτερινή νηστεία 12-13 ωρών όσο το δυνατόν περισσότερες φορές την εβδομάδα. Πρόσφατη μελέτη έδειξε ότι οι γυναίκες που ακολουθούν αυτήν την τακτική είχαν 36% μείωση στον καρκίνο του μαστού. Αυτό συμβαίνει επειδή τη νύχτα όταν κοιμόμαστε, ο εγκέφαλός μας ενεργοποιεί μια ολόκληρη σειρά μηχανισμών επιδιόρθωσης, όπως τα ένζυμα επιδιόρθωσης του DNA. Αυτά τα ένζυμα αναζητούν στο σώμα τα ελαττωματικά κύτταρα (τα οποία μπορεί να μετατραπούν σε καρκινικά κύτταρα) και τα διαγράφουν. Όταν τρως αργά το βράδυ, το συκώτι απενεργοποιεί αυτά τα ένζυμα επιδιόρθωσης του DNA, αυξάνοντας έτσι τον κίνδυνο για καρκίνο.

Μάθε: Η δίαιτα που προστατεύει έναντι της νόσου COVID-19

3 Ο ύπνος

Ο τρίτος και σημαντικός παράγοντας που συμβάλλει στη μακροζωία είναι ο ύπνος. Μελέτες έχουν δείξει αύξηση σε χρόνιες ασθένειες, όταν ο ύπνος μας δεν είναι καλός. Ο οργανισμός και ο εγκέφαλος υποβάλλονται σε επισκευή όταν κοιμόμαστε και φαίνεται ότι για τους περισσότερους ανθρώπους οι 7 - 8 ώρες ύπνου είναι απαραίτητες. Πρόσφατη μελέτη έδειξε ότι οι άνθρωποι μπορούν να αυξήσουν το προσδόκιμο ζωής τους κατά 12 έως και 14 χρόνια με το να μην καπνίζουν, να ασκούνται καθημερινά, να ακολουθούν μια υγιεινή διατροφή, να καταναλώνουν λίγο έως ελάχιστο αλκοόλ και να διατηρούν το ΔΜΣ τους κάτω από 25. Εάν προσθέσεις και τον καλό ύπνο, ο αντίκτυπος τόσο της διάρκειας ζωής όσο και της διάρκειας της υγείας σου (υγιή χρόνια ζωής) είναι πολύ σημαντικός.

Δες ακόμη: Running mind: Το μυαλό που δεν σε αφήνει να κοιμηθείς. Μήπως είναι το δικό σου;