Καρδιακή ανεπάρκεια: Ποια είναι τα είδη και τα συμπτώματά της;
Η καρδιακή ανεπάρκεια (ΚΑ) αποτελεί ένα πολύ μεγάλο πρόβλημα δημόσιας υγείας, αφορά σε περίπου 15 εκατομμύρια άτομα στην Ευρώπη και 5.7 εκατομμύρια στις ΗΠΑ, ενώ σε ηλικίες ≥70ετών πάσχει το 10% του πληθυσμού. Συνιστά την πρώτη αιτία νοσηλείας ασθενών στις ανεπτυγμένες χώρες, με υψηλή θνητότητα το πρώτο τρίμηνο μετά την έξοδο από το νοσοκομείο καθώς και πολύ συχνές επανεισαγωγές.
Η Καρδιακής ανεπάρκεια είναι ένα κλινικό σύνδρομο που οφείλεται σε διαταραχή της δομής ή της λειτουργίας της καρδιάς (μυοκάρδιο, βαλβίδες, περικάρδιο) και οδηγεί σε αδυναμία της καρδιάς να παρέχει οξυγόνο και θρεπτικά συστατικά στα όργανα και στους ιστούς του σώματος ανάλογα με τις μεταβολικές τους ανάγκες (ηρεμία, άσκηση) λόγω ελαττωμένης καρδιακής παροχής ή και αυξημένων πιέσεων και συμφόρησης του αίματος στην πνευμονική και συστηματική κυκλοφορία.
Σημαντικός δείκτης ταξινόμησης της καρδιακής ανεπάρκειας, που έχει σημασία για την πρόγνωση ενός ασθενή με ΚΑ, είναι το κλάσμα εξώθησης της αριστερής κοιλίας της καρδιάς (KE). Το KE εκφράζει το ποσοστό του αίματος που εξωθεί η αριστερή κοιλία της καρδιάς σε κάθε συστολή προς τα άλλα όργανα του σώματος επί του συνολικού όγκου αίματος που περιέχεται σε αυτή, πριν ξεκινήσει η συστολή – εξώθηση. Οι φυσιολογικές τιμές του KE είναι 60-70%.
Η καρδιακή ανεπάρκεια υποδιαιρείται ανάλογα με το κλάσμα εξώθησης της αριστερής κοιλίας (ΚΕ) σε:
- Καρδιακή ανεπάρκεια με μειωμένο κλάσμα εξώθησης – ΚΕ<40%
- Καρδιακή ανεπάρκεια με ενδιάμεσο κλάσμα εξώθησης -ΚΕ: 40-49%
- Καρδιακή ανεπάρκεια με διατηρημένο κλάσμα εξώθησης - ΚΕ≥50%
Η καρδιακή ανεπάρκεια διακρίνεται επίσης σε χρόνια (σταθερή κλινική εικόνα για ≥1 μήνα) και οξεία (ταχεία εμφάνιση ή επιδείνωση συμπτωμάτων και σημείων καρδιακής ανεπάρκειας, που κατά κανόνα απαιτεί νοσηλεία σε νοσοκομείο).
Ποια είναι τα συνήθη αίτια της καρδιακής ανεπάρκειας
Συνήθη αίτια καρδιακής ανεπάρκειας είναι η ισχαιμία και έμφραγμα με νέκρωση- τμήματος του μυοκαρδίου (από σοβαρές στενώσεις των στεφανιαίων αρτηριών, που αιματώνουν την ίδια την καρδιά), οι παθήσεις των βαλβίδων (στένωση ή ανεπάρκεια κυρίως της αορτικής και της μιτροειδούς βαλβίδας της καρδιάς), η αρτηριακή υπέρταση που δεν ρυθμίζεται επαρκώς θεραπευτικά, η αλκοολική μυοκαρδιοπάθεια από κατάχρηση αλκοόλ, κληρονομικές μυοκαρδιοπάθειες (υπερτροφική, διατατική), μυοκαρδίτιδες από λοιμώδη αίτια (συνήθως ιογενή), συστηματικά νοσήματα (όπως ο συστηματικός ερυθηματώδης λύκος), παθήσεις των ενδοκρινών αδένων (θυρεοειδοπάθειες, σακχαρώδης διαβήτης), παθήσεις του περικαρδίου και σε κάποιες περιπτώσεις η χημειοθεραπεία και η ακτινοθεραπεία.
Ποια είναι τα πιο συχνά συμπτώματα της καρδιακής ανεπάρκειας
Συχνότερα συμπτώματα της καρδιακής ανεπάρκειας είναι η δύσπνοια στην κόπωση, που προοδευτικά εκλύεται σε ολοένα και μικρότερη βαθμίδα κόπωσης, η νυχτερινή δύσπνοια λόγω ανακατανομής του αίματος τη νύχτα από τα κάτω άκρα προς το υπόλοιπο σώμα, εξαιτίας της ύπτιας θέσης στον ύπνο, η ορθόπνοια, η οποία είναι δύσπνοια στην ύπτια θέση και βελτιώνεται όταν ο ασθενής έρχεται καθιστός ή όρθιος καθώς και η εύκολη κόπωση και η αδυναμία που αισθάνεται ο ασθενής με καρδιακή ανεπάρκεια. Συχνό είναι και το αίσθημα βάρους-οιδήματα στα κάτω άκρα. Βήχας, απώλεια όρεξης και διάταση της κοιλιάς από κατακράτηση υγρών εμφανίζονται λιγότερο συχνά.
Πως γίνεται η διάγνωση της καρδιακής ανεπάρκειας
Η διάγνωση της καρδιακής ανεπάρκειας ξεκινάει πάντα από την κλινική εικόνα (συμπτώματα - ιστορικό του ασθενούς και αντικειμενικά ευρήματα), αλλά βασίζεται ιδιαίτερα στον εργαστηριακό και παρακλινικό έλεγχο για την επιβεβαίωση της διάγνωσης της ΚΑ και την ανεύρεση του αιτίου της, ώστε να αντιμετωπιστεί αιτιολογικά αν είναι αυτό δυνατό.
Η απεικόνιση της καρδιάς έχει εξελιχθεί ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια. Περιλαμβάνει την ηχωκαρδιογραφική εξέταση (που αποκαλείται συμβατικά, αλλά λανθασμένα triplex καρδιάς – γιατί το triplex είναι απλά μία από τις τεχνικές της εξέτασης), την ακτινογραφία θώρακα, τη μαγνητική τομογραφία καρδιάς, την αξονική τομογραφία καρδιάς, την κλασική και την αναίμακτη αξονική στεφανιογραφία (για τον έλεγχο πιθανών στενώσεων στις στεφανιαίες αρτηρίες της καρδιάς) καθώς και άλλες μεθόδους μη επεμβατικής διερεύνησης ενδεχόμενης ισχαιμίας της καρδιάς.
Από τον εργαστηριακό έλεγχο, πέρα από τη γενική αίματος, τον πλήρη βιοχημικό έλεγχο με την εκτίμηση της νεφρικής λειτουργίας, των ηλεκτρολυτών και τη μέτρηση των θυρεοειδικών ορμονών, ιδιαίτερη σημασία έχει η μέτρηση των νατριουρητικών πεπτιδίων στο ορό του αίματος τόσο για τη διάγνωση των ασθενών με ΚΑ, όσο και για την πρόγνωση τους και την παρακολούθηση της ανταπόκρισης τους στη θεραπεία.
