Έρευνα: Το συναισθηματικό στρες προκαλεί σύνδρομο «ραγισμένης καρδιάς»

Πρόσφατα, μια γυναίκα διαγνώστηκε με αυτό ακριβώς, μετά την απώλεια του σκύλου της, γεγονός που -μεταξύ άλλων- υπογραμμίζει τη συναισθηματική αξία των ζώων στη ζωή μας. Η εμπειρία της Joanne Simpson – η οποία μετά το θάνατο της σκυλίτσας της, ένιωσε έντονους πόνους στην καρδιά και κάλεσε βοήθεια πιστεύοντας ότι πρόκειται για καρδιακή προσβολή, περιγράφεται στο New England Journal of Medicine όχι λόγω της σπανιότητάς της, αλλά επειδή η δική της περίπτωση ήταν ενδεικτική για κάτι πιο σημαντικό.

Πρέπει να τονίσουμε μάλιστα, ότι η εν λόγω μελέτη που δημοσιεύθηκε στο New England Journal of Medicine είναι μεταξύ εκείνων που επιβεβαιώνουν ότι ένας κατακλυσμός ορμονών που εκκρίνονται στο στρες μπορεί να προσβάλλουν την καρδιά, ακινητοποιώντας τμήματα αυτής.  

Η Καλλιόπη Κεραμιδά, Καρδιολόγος MSc & PhD, Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αθηνών, αναλύει τι είναι το σύνδρομο «ραγισμένης καρδιάς» και όλα όσα πρέπει να ξέρεις για αυτό.

Τι είναι το σύνδρομο «ραγισμένης καρδιάς»

Το σύνδρομο takotsubo ή αλλιώς σύνδρομο ραγισμένης  ή χαρούμενης καρδιάς προκαλείται από ξαφνικό και υπερβολικό stress, το οποίο μπορεί να οφείλεται σε μεγάλη χαρά ή λύπη ή σε κάποιο σωματικό stress και να επιφέρει σοβαρή, ακόμα και θανάσιμη καρδιακή βλάβη. Το διαζύγιο, η απώλεια ενός αγαπημένου προσώπου, ένας σεισμός, η απόλυση, αλλά και το να κερδίσει κανείς το λαχείο, ο γάμος, ένα κάταγμα, μία λοίμωξη ή ένα χειρουργείο είναι κάποια από τα γεγονότα που μπορεί να προκαλέσουν το σύνδρομο Takotsubo.

Περιγράφθηκε για πρώτη φορά στην Ιαπωνία την δεκαετία του 1990 και πήρε το όνομά της από το σχήμα της ιαπωνικής παγίδας για χταπόδια (takotsubo). Ονομάζεται και σύνδρομο χαρούμενης καρδιάς ή σύνδρομο του Διαγόρα. Πρόκειται για Ολυμπιονίκη από τη Ρόδο, ο οποίος σε προχωρημένη ηλικία είχε τη χαρά να δει τους γιους του να αγωνίζονται στην Ολυμπία. Μόλις κέρδισαν, τον πήραν στους ώμους τους και έκαναν το γύρο του γηπέδου. Τότε ένας θεατής φώναξε:   Κάτθανε Διαγόρα, ουκ εις Όλυμπον αναβήση (δηλ. Πέθανε Διαγόρα, μην περιμένεις να ανέβεις και στον Όλυμπο) και ο Διαγόρας άφησε την τελευταία του πνοή με τον κόσμο να τον αποθεώνει.

Το σύνδρομο Takotsubo χαρακτηρίζεται από αιφνίδια και παροδική υποκινησία ή ακινησία κάποιων τμημάτων της καρδιάς. Στην κλασική του μορφή ακινητοποιείται η κορυφή, ενώ τα μέσα και βασικά τμήματα της καρδιάς υπερσυστέλλονται. Μιμείται τα συμπτώματα του οξέος εμφράγματος του μυοκαρδίου, δηλαδή εμφανίζεται με στηθάγχη ή δύσπνοια, ενώ σπάνια μπορεί να εξελιχθεί σε πνευμονικό οίδημα ή καρδιογενές σοκ. Συνήθως όμως έχει καλοήθη πορεία και η λειτουργικότητα της καρδιάς αποκαθίσταται στο ακέραιο.

Συμπτώματα και θεραπεία του συνδρόμου «ραγισμένης καρδιάς»

Η διάγνωση τίθεται στο αιμοδυναμικό εργαστήριο, όπου η επείγουσα στεφανιογραφία αναδεικνύει φυσιολογικά στεφανιαία αγγεία, δηλαδή χωρίς κριτικές στενώσεις ή πλήρη απόφραξη, αποκλείοντας το έμφραγμα.

Σε δεύτερο χρόνο η μαγνητική τομογραφία καρδιάς μπορεί να δώσει ακριβή στοιχεία για την επιβεβαίωση της διάγνωσης ιδίως σε οριακές μορφές που χρήζουν διαφοροδιάγνωσης από μυοκαρδίτιδα. Η μαγνητική τομογραφία είναι ένα εξαιρετικό εργαλείο και για την παρακολούθηση των ασθενών μετά το εξιτήριο για την εκτίμηση της βελτίωσης της συστολικής λειτουργίας της καρδιάς. 

Η νόσος θεωρείται γενικά ότι έχει σχετικά ήπια πορεία αν και νεότερα στοιχεία δείχνουν ότι οι μισοί περίπου ασθενείς κατά την οξεία φάση εμφανίζουν κάποια επιπλοκή, όπως οξεία καρδιακή ανεπάρκεια που μπορεί να οδηγήσει σε καταπληξία, επικίνδυνες αρρυθμίες, σημαντικές βαλβιδικές ανεπάρκειες, σχηματισμό ενδοκαρδιακού θρόμβου που μπορεί να οδηγήσει σε αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο, ακόμα και ρήξη τοιχώματος της καρδιάς, που ανεβάζουν τη θνητότητα στο 2-5%. Όμως οι περισσότεροι ασθενείς αναρρώνουν σταδιακά σε βάθος 3-6 μηνών χωρίς να παρουσιάζουν συμπτώματα, ενώ μόνο το 10-20% μπορεί να επανεμφανίσει το ίδιο σύνδρομο αργότερα στην ζωή του. Σχεδόν όλες οι περιπτώσεις «ραγισμένης» καρδιάς (το 95%) αφορούν γυναίκες, με μέση ηλικία τα 65 έτη.

Πανδημία και σύνδρομο «ραγισμένης καρδιάς»

Εν μέσω πανδημίας, όλο και περισσότεροι εμφανίζουν το εν λόγω σύνδρομο, κυρίως λόγω άγχους. Πιο συγκεκριμένα, ερευνητές, με επικεφαλής τον καρδιολόγο Ανκούρ Κάλρα της Κλινικής του Κλίβελαντ, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο αμερικάνικο ιατρικό περιοδικό JAMA Network Open, διαπίστωσαν μεγάλη αύξηση του ποσοστού των καρδιολογικών ασθενών με αυτό το σύνδρομο κατά τη διάρκεια της πανδημίας (7,8%) σε σχέση με την περίοδο πριν από την εμφάνιση της πανδημίας του Covid-19 (μόνο 1,7%).

Σε κάθε περίπτωση, αν κανείς εμφανίσει παρόμοια συμπτώματα, καλό θα είναι να απευθυνθεί σε κάποιον καρδιολόγο, ώστε να διακρίνει αν πρόκειται για το συγκεκριμένο σύνδρομο ή για οξύ στεφανιαίο επεισόδιο.