ΝΕΑ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ
Πληκτρολόγησε μια λέξη-κλειδί που σε ενδιαφέρει

AdBlock Detection Block

Επιτρέψτε τις διαφημίσεις στον ιστότοπό μας

Φαίνεται πως χρησιμοποιείτε κάποιο πρόγραμμα (ad blocking) αποκλεισμού διαφημίσεων.
Στηρίξτε μας για έγκαιρη και έγκυρη ενημέρωση.

Διπλά μηνύματα: Τι να κάνεις αν άλλα λέει κι άλλα εννοεί;

9 ερωτήσεις στην ψυχολόγο Μαρίνα Μόσχα για τα διπλά μηνύματα στη σχέση.
2
'

Πόσες φορές ένιωσες πως αυτό που ακούς από έναν άνδρα δεν συμβαδίζει με τον τρόπο που φέρεται; Ή συζητώντας με φίλες σου τις άκουσες να λένε: «Μα μου είπε ότι δεν θέλει να κάνουμε σοβαρή σχέση, θέλει όμως να κοιμάμαι σπίτι του τα βράδια…» ή «Μου ορκίζεται ότι με αγαπάει, αλλά μου φέρεται τόσο άσχημα» ή «Μου λέει πόσο του αρέσω, αλλά το βλέμμα του είναι τόσο αδιάφορο όταν με κοιτάζει». Δεν αποκλείεται, όμως, να είναι και άνδρας αυτός που παραπονιέται ή είναι μπερδεμένος από τη συμπεριφορά μιας γυναίκας: «Μου λέει ότι με αγαπάει στα λόγια, αλλά στις πράξεις εισπράττω αδιαφορία…», «Μου στέλνει μήνυμα ότι της λείπω, αλλά δεν αφιερώνει χρόνο για να είμαστε μαζί!».

Όπως εξηγεί η Μαρίνα Μόσχα, ψυχολόγος – ψυχοθεραπεύτρια, τα διπλά μηνύματα μας μπερδεύουν γιατί δεν ξέρουμε τι να εμπιστευτούμε: αυτό που ακούμε ή την συμπεριφορά που εισπράττουμε. Μας οδηγούν σε σύγχυση και μπορεί να είναι καταστροφικά σε κάθε είδους σχέση. Μας μπερδεύουν και μας κάνουν να αμφισβητούμε ακόμα και τον ίδιο μας τον εαυτό.

Το σημαντικότερο, όμως, από όλα, για να μην βρεθούμε σε αυτό το συναισθηματικό μπέρδεμα, είναι να μάθουμε να τα αναγνωρίζουμε. Γι’ αυτό, με την εξειδικευμένη γνώση της ειδικού, ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή, κάνοντας τις σωστές ερωτήσεις και παίρνοντας τις κατάλληλες απαντήσεις.  

Κυρία Μόσχα, τι ακριβώς είναι τα διπλά μηνύματα;

Είναι ένας τρόπος επικοινωνίας ενός ατόμου που μας μπερδεύει γιατί δεν ξέρουμε τι να εμπιστευτούμε: αυτό που ακούμε ή την συμπεριφορά που εισπράττουμε; Με απλά λόγια, διπλό μήνυμα είναι όταν κάποιος λεκτικά λέει Α, αλλά με τις πράξεις του εννοεί Β. Λέει άσπρο, αλλά εννοεί μαύρο. Ή τη μία είναι ζεστός και την άλλη κρύος στη σχέση. Πρόκειται για μηνύματα με δύο πόλους: «Μου λείπεις πολύ (αλλά δεν σου αφιερώνω χρόνο για να είμαστε μαζί)». Το «Μου λείπεις πολύ» είναι το λεκτικό, ενώ το «δεν σου αφιερώσω για να είμαστε μαζί» είναι το εξωλεκτικό, η συμπεριφορά που ακυρώνει το λεκτικό. Κάποιες φορές μπορεί να μην είμαστε γνώστες των αντίθετων πλευρών μας-των πολώσεων. Μπορεί να μην καταλαβαίνουμε ότι δεν αφιερώνουμε χρόνο στον άλλον. Μπορεί, όμως, και να το γνωρίζουμε, εξαρτάται. Κάπως έτσι επέρχεται η σύγχυση στο άτομο που είναι μαζί με κάποιον που διαρκώς του στέλνει διπλά μηνύματα.

Το κάνει επίτηδες αυτό ο κάποιος που μπορεί και να είναι ο σύντροφός μας;

Όχι. Τουλάχιστον, όχι πάντα! Συνήθως, τα άτομα που δίνουν τα διπλά μηνύματα είναι άτομα που έχουν ενδοβάλλει αυτό τον τρόπο επικοινωνίας στο παρελθόν. Πιθανά δηλαδή έχουν γαλουχηθεί με αυτόν τον τρόπο. Μάλιστα, έχει παρατηρηθεί πως τα άτομα αυτά έχουν και έναν κοινό τρόπο συμπεριφοράς μεταξύ τους. Συνήθως αρνούνται αυτό το «διπλό μήνυμα», είτε λέγοντας πως δεν το είπαν, είτε πως ο άλλος δεν κατάλαβε καλά και το παρερμήνευσε, είτε πως δεν το εννοούσαν, είτε κατηγορώντας, κλπ. Μπορεί δηλαδή να μην είναι γνώστες των δικών τους πολώσεων, αλλά παρόλα αυτά να τις βγάζουν προς τα έξω, να επικοινωνούν με αυτόν τον τρόπο, μπερδεύοντας τους άλλους.

Και γιατί κάποιος καταφεύγει στα διπλά μηνύματα;

Η πρώτη εύκολη εξήγηση είναι ότι δεν είναι ξεκάθαρα τα συναισθήματα μέσα του προς τον σύντροφό του. Στην πραγματικότητα όμως η εξήγηση είναι άλλη. Εκείνοι που χρησιμοποιούν διπλά μηνύματα είναι πιθανόν να το κάνουν σε όλες τις σχέσεις τους. Δεχόμαστε διπλά μηνύματα από πολύ μικρή ηλικία. θα μπορούσα να πω από τους πρώτους μήνες της ζωής μας. Πρόκειται για μηνύματα που συμβάλλουν και αυτά στη διαμόρφωση της προσωπικότητάς μας. Κι εκείνοι που έχουν βομβαρδιστεί περισσότερο και πιο έντονα με αυτά είναι πιθανό να καταλήξουν να επιδεικνύουν αυτή τη συμπεριφορά στις σχέσεις τους ως ενήλικες, συνήθως μη συνειδητά ή και συνειδητά κάποιες φορές.

Φαντάζομαι ότι τα πρώτα αυτά διπλά μηνύματα τα παίρνουμε από τους γονείς μας. Θέλετε να μας πείτε μερικά παραδείγματα;

Ισχύει αυτό. Η πατρική οικογένεια είναι το πρώτο περιβάλλον από το οποίο είναι πιθανό να εισπράξουμε διπλά μηνύματα. Πρώτα από όλα από την μητέρα (τροφός), από το άτομο που είμαστε εξαρτημένοι για την επιβίωσή μας. Ακόμα κι ένα στήθος που προσπαθεί να ταΐσει το μωρό, αλλά δεν βγάζει γάλα, μπορεί να είναι το πρώτο διπλό μήνυμα: «σε αγαπάω, αλλά δεν σου δίνω το γάλα μου». Όπως και λόγια ζεστά με απειλητικό όμως περιεχόμενο που συχνά χρησιμοποιούν οι μητέρες:  «Πόσο σε αγαπώ όταν…», «Πρόσεχε μην χτυπήσεις γιατί θα φας ξύλο». Έτσι, το παιδί χωρίς να το καταλαβαίνει, μπαίνει πολλές φορές σε μία διαδικασία που του προκαλεί σύγχυση. Σκέφτεται ασυνείδητα: δηλαδή, για να με αγαπά η μαμά πρέπει να κάνω αυτό που θέλει; Ή θέλει να με προστατέψει για να μην πονέσω, αλλά, αν πονέσω, θα με κάνει να πονέσω ακόμη περισσότερο με το να με δείρει; Και το χειρότερο από όλα: ένας γονιός βιαστικός, πολυάσχολος ή απορροφημένος με τις δραστηριότητές του που αποτραβιέται όταν το παιδί πλησιάζει για να κουρνιάξει στην αγκαλιά του. Φανταστείτε έναν γονιό, όπως ανέφερα στην αρχή, να δίνει διαρκώς αντιφατικά και διπλά μηνύματα στο παιδί του που του προκαλούν σύγχυση. Πόσο άσχημα νιώθει αυτό το παιδί, όταν μάλιστα ο γονιός είναι - τουλάχιστον όσο είναι μικρό - ο Θεός του. Πόσο αναγκάζεται να διαστρεβλώσει τη δική του πραγματικότητα για να επιβιώσει, υιοθετώντας τον συγκεκριμένο «αρρωστημένο» τρόπο ως φυσιολογικό.

Οι γονείς με διαφορετικό γονεϊκό στυλ μπορεί να δώσουν διπλά μηνύματα στο παιδί;

Σαφέστατα. Όταν ο ένας γονιός λέει «όχι» και ο άλλος «ναι» σε αυτό που ζητάει ή που θέλει να κάνει το παιδί, όχι μόνο τα όρια δεν είναι ξεκάθαρα αλλά το παιδί μπερδεύεται τρομερά από την ασυμφωνία τους. Ακόμα κι αν είναι διαφορετικοί χαρακτήρες οι δύο γονείς -κάτι φυσικά πολύ πιθανό- θα πρέπει να έχουν ως επί το πλείστον κοινό πλάνο αντιμετώπισης προς το παιδί. Να συμφωνούν στα βασικά, δηλαδή όσον αφορά στην ανατροφή του. Αυτό ισχύει ακόμα και για το φαγητό. Όταν το παιδί σπρώχνει το πιάτο του στο τραπέζι και λέει «δεν θέλω άλλο», μπορεί να ακούσει τον έναν γονιό να λέει «εντάξει, μη φας άλλο» και ταυτόχρονα τον άλλο να λέει «όχι, θα το τελειώσεις όλο το φαγητό σου». Κάτι τόσο απλό χτίζει μια προσωπικότητα που έχει μάθει να καταπίνει διπλά μηνύματα και είναι πολύ πιθανό να ενσωματώσει στη συμπεριφορά του μεγαλώνοντας. Βέβαια, σε αυτή την περίπτωση το διπλό και αντιφατικό μήνυμα συνήθως προέρχεται στην πραγματικότητα από τον έναν γονιό, από εκείνον που σπέρνει τη σύγχυση και την ασυνεννοησία στη γονεϊκή σχέση. Φυσικά, εμείς οι ψυχολόγοι γνωρίζουμε σήμερα ότι, όταν το παιδί έχει δεχτεί έντονο βομβαρδισμό διπλών μηνυμάτων από το οικογενειακό περιβάλλον, μπορεί σε κάποιες περιπτώσεις να αναπτύξει ψυχικές διαταραχές.

Πώς θα καταλάβει κάποιος ότι δέχεται διπλά μηνύματα από τον σύντροφό του;

Αν έχει μία αδιόρατη αίσθηση πως δεν μπορεί να επικοινωνήσει αποτελεσματικά ή πως «κάτι δεν πάει καλά» σε αυτό που λαμβάνει ως μήνυμα, είναι πολύ πιθανό να δέχεται «διπλό μήνυμα». Κύρια αίσθηση είναι η σύγχυση και το αδιέξοδο.

Πείτε μου, πώς ακριβώς νιώθει το άτομο που είναι με έναν σύντροφο που του στέλνει διαρκώς διπλά μηνύματα;

Τα διπλά μηνύματα από τον σύντροφο οδηγούν σε σύγχυση και μπέρδεμα, σε αμφισβήτηση, ακόμα και σε αμφισβήτηση του ίδιου μας του εαυτού. Όταν εμφανίζονται στη σχέση, τότε δυστυχώς δεν ξέρουμε τι να εμπιστευτούμε, αυτό που ακούμε ή αυτό που μας λέει η διαίσθηση; Και δεν πρόκειται για διαίσθηση, απλά για παρατήρηση (συνειδητή ή μη) της εξωλεκτικής κυρίως επικοινωνίας του άλλου μέλους της σχέσης-γιατί τα συγχυτικά αυτά μηνύματα μπορεί να εκφράζονται και λεκτικά. Συνήθως έρχονται απανωτά το ένα στο άλλο, με διαφορετικό τρόπο και περιεχόμενο κάθε φορά, και συχνά αναιρώντας το προηγούμενο. Δημιουργούν ένα συναισθηματικό χάος, γιατί πολλές φορές δεν θέλουμε να πιστέψουμε αυτό που παρατηρούμε. Δεν θέλουμε να πιστέψουμε αυτό που εισπράττουμε ή προσπαθούμε να το απωθήσουμε. Προτιμάμε να μένουμε σε αυτό που είναι πιο εύκολο ή επιθυμητό για εμάς. Τα αποτελέσματα από τα διπλά μηνύματα είναι μπερδευτικά, προκαλούν σύγχυση και μας κάνουν να νιώθουμε πως δεν μπορούμε «να βγάλουμε άκρη».

Πώς μπορεί να αντιμετωπίσει κάποιος μία συμπεριφορά με διπλά μηνύματα;

Δεν υπάρχει «συνταγή» για το τι και πώς πρέπει να συμπεριφερθεί σε κάθε περίπτωση, καθώς η κάθε σχέση είναι διαφορετική όπως και τα μέλη της. Αυτά που θα μπορούσα γενικότερα να προτείνω στο άτομο που νιώθει ότι δέχεται διπλό μήνυμα είναι τα εξής:

  • Να ζητήσει να καταλάβει, να ξεκαθαρίσει αυτό που του λέει ο άλλος, ρωτώντας και χρησιμοποιώντας τα ίδια λόγια που εκείνος είπε.
  • Επαναλαμβάνει αυτό που καταλαβαίνει δυνατά και ρωτάει αν εννοεί αυτό ακριβώς ο σύντροφός του.
  • Ζητά να του εξηγήσει – εφόσον συμφωνήσουν στο τι εννοεί – γιατί σήμερα για παράδειγμα άλλαξε γνώμη και εννοεί κάτι άλλο.
  • Εκφράζει αυτό που σκέφτεται και νιώθει.
  • Προσπαθεί να οριοθετηθεί απέναντι σε ό,τι τον ή την μπερδεύει.
  • Διαχωρίζει στον εαυτό του. Ότι δηλαδή δεν ευθύνεται για την συγχυτική συμπεριφορά του συντρόφου του.
  • Αναλαμβάνει το δικό του μερίδιο ευθύνης, εφόσον κάτι κάνει και εκείνος ή εκείνη και συντηρεί αυτή την συμπεριφορά, έστω και με το να παραμένει στη σχέση.
  • Αποδέχεται ότι δεν μπορεί να αλλάξει τον άλλον.
  • Ζητά να πάνε σε ειδικό σε θέματα επικοινωνίας, για να καθοδηγηθούν σε έναν πιο αποτελεσματικό τρόπο επικοινωνίας.  
  • Πηγαίνει εκείνος ή εκείνη σε ειδικό, αν ο σύντροφός του δεν θέλει να έρθει.

Αν η κατάσταση δεν αλλάζει, θα πρέπει να σκεφτεί ότι ίσως δεν είναι ο κατάλληλος άνθρωπος για να είναι μαζί και να πάρει κάποιες αποφάσεις. Ίσως δηλαδή χρειάζεται να αναρωτηθεί αν αξίζει να μείνουν μαζί; Τι κερδίζει τελικά;

Από την εμπειρία σας, ποια είναι τα προγνωστικά αυτών των σχέσεων;

Δυστυχώς, οι σχέσεις αυτές συνήθως δεν έχουν καλή κατάληξη. Από τη μία μπορεί να υπάρχει «μυστήριο» που στην αρχή τουλάχιστον μας μαγεύει, στην πορεία όμως αυτό ακριβώς το μυστήριο μπορεί να γίνει κάτι που μας ταλαιπωρεί στη σχέση ή ακόμα και να εξελιχθεί σε κάτι εξαντλητικό και κακοποιητικό. Πολύ συχνά τα διπλά μηνύματα αποτελούν την αιτία προσκόλλησης σε αδιέξοδες καταστάσεις.

Αγαπημένο