ΝΕΑ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ
Πληκτρολόγησε μια λέξη-κλειδί που σε ενδιαφέρει

AdBlock Detection Block

Επιτρέψτε τις διαφημίσεις στον ιστότοπό μας

Φαίνεται πως χρησιμοποιείτε κάποιο πρόγραμμα (ad blocking) αποκλεισμού διαφημίσεων.
Στηρίξτε μας για έγκαιρη και έγκυρη ενημέρωση.

Ψυχομετρικά τεστ: Πότε κόβεται ένας πιλότος και πώς μπορεί να ξεγελάσει τους ψυχολόγους;

Τι περιλαμβάνει η διαδικασία ενός ψυχομετρικού τεστ; Κάθε πότε επαναλαμβάνεται; Τι ποσοστό των πιλότων αδυνατεί να περάσει τα τεστ;
5
'
pilot shutterstock

Πολλά μπορούν να συμβούν στη ζωή ενός ανθρώπου σε μικρό χρονικό διάστημα, τα οποία μπορούν να επηρεάσουν την ψυχοσύνθεσή του στην αντιμετώπιση κρίσιμων καταστάσεων, αλλά όχι απαραίτητα την καθημερινή του συμπεριφορά. Αυτός είναι ο λόγος που οι πιλότοι περνούν από ψυχομετρικά τεστ πριν γίνει η πρόσληψή τους αλλά και όσο εργάζονται ανά τακτά χρονικά διαστήματα. Σύμφωνα με την αμερικανική Ομοσπονδιακή Διοίκηση Αεροπορίας (FAA), οι αμερικανοί πιλότοι περνούν κάθε χρόνο από ιατρικές εξετάσεις (όσοι πιλότοι εχουν ηλικία κάτω των 40) ή κάθε 6 μήνες (οι άνω των 40 ετών), στο πλαίσιο των οποίων υποβάλλονται και σε ερωτήσεις για την ψυχολογική τους κατάσταση. Ενώ παράλληλα είναι και υποχρεωμένοι να δηλώσουν (προς την υπηρεσία Αεροπορίας) από μόνοι τους κάθε επίσκεψη που έχουν κάνει σε όποιον επαγγελματία ειδικό υγείας (βιολογικό γιατρό, ψυχίατρο, ή ψυχολόγο) ακόμη και σε προσωπικά τους πλαίσια, εξηγεί ο Γιώργος Παπαγεωργίου, Ψυχοδυναμικός Ψυχολόγος, Διευθυντής στην ΨΥΧΙΚΗ ΦΡΟΝΤΙΔΑ (psychikifrontida.gr), ο οποίος μας δίνει περισσότερες πληροφορίες απαντώντας στις πιο κάτω ερωτήσεις. 

Κύριε Παπαγεωργίου, τι ακριβώς περιλαμβάνουν τα ψυχομετρικά τεστ; 

Για να γίνει κάποιος δεκτός στη σχολή εκπαίδευσης πιλότων πρέπει πρώτα να περάσει από μία σειρά εξετάσεων, στις οποίες περιλαμβάνονται ασκήσεις μαθηματικών, φυσικής και μνήμης, καθώς και ιατρικά τεστ. Εφ'όσον ο ενδιαφερόμενος περάσει τον πρώτο γύρο των εξετάσεων, καλείται ξανά για έναν δεύτερο γύρο εξετάσεων. Σε αυτή τη φάση, πρωτεύοντα ρόλο αναλαμβάνουν οι ψυχολόγοι, οι οποίοι προσπαθούν κυρίως να διαγνώσουν εάν και πώς ο υποψήφιος πιλότος αντιδρά σε έκτακτες καταστάσεις.

Για να το κάνουν αυτό υπάρχει πλέον μία τυποποιημένη σειρά δοκιμασιών η οποία περιλαμβάνει τα εξής:

  • Ένα μεγάλο και έγκυρο τεστ Ευφυΐας (νοημοσύνης)
  • Ένα πολύ εκτενές τεστ προσωπικότητας (το οποίο ελέγχει και κατηγοριοποιεί την προσωπικότητα του αξιολογούμενου),
  • Ένα τεστ ελέγχου στη κατάσταση της μνήμης και των γνωσιακών λειτουργιών
  • Κάποια προβολικά τεστ τα οποία είναι πάρα πολύ χρήσιμα για τον έλεγχο του φαντασιακού του αξιολογούμενου (ώστε αυτός να κριθεί και πέραν της καθαρής λογικής του που έχει μετρηθεί στα προηγούμενα τεστ)
  • Κάποια επιπλέον τεστ σε ειδικές καταστάσεις της προσωπικότητας
  • Τέλος κάποια τεστ που μετρούν συγκεκριμένα την ύπαρξη καταθλιπτικών συναισθημάτων ή συμπεριφορών με ψυχικό πρόβλημα σε αλκοολισμό.

Αντιλαμβάνεστε πως πρόκειται για πληθώρα τεστ και μάλιστα στην πλήρη έκδοση τους.

Πόσο συχνά επαναλαμβάνονται αυτά;

Οι πιλότοι περνούν τυπικά από ψυχολογικά τεστ κατά το πρώτο στάδιο, αλλά δεν είναι υποχρεωμένοι να περάσουν ξανά από ψυχολογική αξιολόγηση, εκτός εάν υπάρξει κάποιος ειδικός λόγος, όπως μία τραυματική εμπειρία. 

Ως έννοια όμως αυτός ο ειδικός λόγος (δηλαδή το εάν είχαν κάποια τραυματική εμπειρία) ορίζεται στους κανονισμούς τόσο γενικά με προφανή σκοπό να συλλάβει τις περισσότερες δυνατές κοινωνικές περιπτώσεις, γεγονός που κάθε φορά στους πιλότους προκαλεί ιδιαίτερη ανησυχία. Δύο παραδείγματα: ένα ράγισμα οστού το οποίο τους εξαναγκάζει σε εβδομάδες αναρρωτική άδεια έως ότου αναρρώσουν, τους προκάλεσε ή δεν τους προκάλεσε επιπτώσεις στην ψυχολογική τους κατάσταση, θέτοντας τους σε αγωνία για το επαγγελματικό τους μέλλον;

Ή, κάποιος πιλότος που παίρνει διαζύγιο, ταράζεται ή δεν ταράζεται στην ικανότητα του διαχείρισης εντάσεων. Τέτοιου είδους προβλήματα αξιολόγησης αντιμετωπίζει ο εκάστοτε εξεταστής τους, ο οποίος και συχνότατα ζητά την επανάληψη των ψυχομετρικών τεστ.

Στα πλαίσια αυτά, όποτε ο ετήσιος ή και εξάμηνιαίος εξεταστής τους θεωρήσει σκόπιμο, μπορεί να ζητήσει από τους πιλότους να ξαναυποβληθούν σε μία νέα σειρά από ψυχομετρικά τεστ, προς τα οποία οι ίδιοι οι πιλότοι, παρότι έμπειροι σε αυτά κι ευφυείς, πάντα ανησυχούν αφού τα αποτελέσματα μπορεί να σταθούν κρίσιμα για την πτητική τους ικανότητα.

Εικόνα
ψυχομετρικά τεστ
istock

 

Γιατί τα ψυχομετρικά τεστ μπορεί να είναι αναποτελεσματικά;

Σε κάθε περίπτωση, αυτού του είδους οι εξετάσεις εξαρτώνται σχεδόν αποκλειστικά στις ειλικρινείς απαντήσεις των πιλότων, που σημαίνει ότι τα αποτελέσματα μπορεί να είναι αναξιόπιστα: απαντώντας καταφατικά σε ερωτήσεις που αφορούν την κατάθλιψη, το άγχος ή οποιαδήποτε άλλη ψυχική κατάσταση, οι πιλότοι γνωρίζουν πολύ καλά ότι αυτομάτως ανοίγουν τον δρόμο για περαιτέρω έρευνα του ψυχολογικού τους προφίλ. 

Το μεγάλο κενό ανάμεσα στις πρώτες ψυχολογικές εκτιμήσεις -αν υποθέσουμε ότι τηρούνται τα μέτρα από όλες τις εταιρείες- και τη μετέπειτα ψυχική ισορροπία των πιλότων αναδεικνύει η υπόθεση της πρόσφατης δολοφονίας της 20χρονης μητέρας από τον σύζυγό της που ήταν πιλότος ελικοπτέρου ιδιωτικής εταιρείας.

Πρέπει πάντως να πούμε πως για την συγκεκριμένη περίπτωση δεν είμαστε σε θέση να εκφέρουμε τεκμηριωμένη γνώμη, γιατί τα αποτελέσματα των ψυχολογικών του δοκιμασιών παραμένουν προσωπικά του δεδομένα. Θα σχολιάσουμε μόνο κάτι γενικό που αξίζει να το έχουμε διαρκώς υπόψη: ο ανθρώπινος παράγοντας σε κρίσεις και αποφάσεις παραμένει αδυσώπητα ισχυρός, όσο λεπτομερή και επιστημονικά γίνονται οι αξιολογήσεις. Ο ανθρώπινος παράγοντας, ακριβώς επειδή είναι δυναμικός, δηλαδή αλλάζει με το χρόνο και με τις καταστάσεις που αντιμετωπίζει ο άνθρωπος, θα αφήνει πάντα μία απρόβλεπτη διάσταση. Είναι η "σκοτεινή στιγμή", δηλαδή η ώρα που κάποιος αποφασίζει να ενεργήσει πέραν από όσα περιμένουν οι ειδικοί που τον έχουν αξιολογήσει. Και αν θέλετε την προσωπική γνώμη μου, αυτό μπορεί να μειωθεί περαιτέρω μόνο με την εφαρμογή προληπτικής  ψυχοθεραπείας. Στην οποίαν μάλιστα ο κάθε πιλότος θα διαβεβαιώνεται εξ'αρχής πώς είναι σε εμπιστευτικά πλαίσια και όχι με αναφορές προς την υπηρεσία του.

Είναι μεγάλο ή μικρό το ποσοστό των πιλότων που δεν περνούν τα τεστ;

Παρότι οι επαγγελματίες πιλότοι είναι σαφέστατα μία πολύ ιδιαίτερη ομάδα ανθρώπων με μεγάλη ευφυία και εξαιρετικές αντιληπτικές ικανότητες, ακόμη και αυτοί πλήττονται από ψυχολογικά θέματα.

Οι στατιστικές που δημοσιεύονται από την Αμερικανική Ομοσπονδία δίνουν μία εικόνα στο βαθμό που αυτό συμβαίνει:

το 96% του πληθυσμού των πιλότων ανανεώνει την πτητική του ικανότητα αμέσως, σε κάθε έλεγχο.

Επιπλέον ποσοστό 2 με 3% των πιλότων χρειάζεται να δώσει κάποιες επιπλέον εξηγήσεις σχετικά με τα όσα τους έχουν συμβεί στην προσωπική τους ζωή, όμως και πάλι πετυχαίνει ανανέωση της πτητικής ικανότητας πολύ γρήγορα, και  μόλις το 1% περίπου χρειάζεται πλήρη ψυχολογική επαναξιολόγηση, την οποίαν και πάλι πάντως η σημαντική πλειοψηφία στο τέλος επιτυγχάνει.

Είναι μόλις ο ένας στους περίπου 2.000 πιλότους που χάνει την πτητική του ικανότητα λόγω αμφιβολιών για την ψυχολογική του κατάσταση. 

Ποια είναι τα σημαντικότερα προβλήματα που ανησυχούν τους ειδικούς αξιολογητές;

Τα σημαντικότερα προβλήματα που ανησυχούν τους ειδικούς αξιολογητές, σε σειρά κινδύνου είναι τα εξής τρία κυριότερα: 

  1. Ύπαρξη ή έστω και αναφορά ψυχωτικών επεισοδίων στον πιλότο (αυτό σημαίνει πως του έχει συμβεί έστω και πρόσκαιρη απώλεια επαφής με την πραγματικότητα, κάποιες στιγμές για κάποιους λόγους),
  2. Oριακότητα χαρακτήρα (διότι αυτή η διαταραχή κάνει ανθρώπους ιδιαίτερα απρόβλεπτους και μάλιστα ειδικά σε καταστάσεις έντασης), και 
  3. Διπολική διαταραχή (μανιοκατάθλιψη), ειδικώς επειδή η τελευταία θεωρείται ότι επηρεάζει πολύ την διαχείριση κρίσιμων καταστάσεων και την απόφαση ανάληψης ρίσκου.

Διάβασε ακόμα:  Το προφίλ ενός ψυχοπαθητικού. Γιατί πρέπει να το γνωρίζεις.

Αγαπημένο