Γυναικοκτονία: Η νέα πανδημία

Οι άνδρες σκοτώνουν γυναίκες επειδή είναι γυναίκες. Μερικές φορές, οι άνδρες σκοτώνουν γυναίκες επειδή είναι γυναίκες και έχουν διαφορετικό σεξουαλικό προσανατολισμό, αναπηρία κ.λπ. Ωστόσο, σκοτώνουν επειδή απλώς είναι γυναίκες.

Αυτή η έμφυλη δολοφονία γυναικών έχει ένα όνομα: γυναικοκτονία και επινοήθηκε από την Νταϊάνα Ράσελ πριν από σχεδόν 30 χρόνια. Χώρες από την Αργεντινή μέχρι το Μεξικό και τη Γαλλία έχουν δει χιλιάδες ανθρώπους να βγαίνουν στους δρόμους για να διαμαρτυρηθούν για τη γυναικοκτονία. Για τη Βία κατά των Γυναικών, πολλές χώρες έχουν δημιουργήσει ιδρύματα επιφορτισμένα με την παρακολούθηση και τη μελέτη των γυναικοκτονιών. Αρκετές χώρες της Λατινικής Αμερικής έχουν ψηφίσει νόμους για την καταπολέμηση της γυναικοκτονίας, καθιστώντας τη γυναικοκτονία ως έγκλημα ή μια περίσταση που μπορεί να επιβαρύνει την ποινή ενός ατόμου.

Δες: Πόσες γυναίκες σκοτώνονται καθημερινά από τον οικείο σύντροφό τους

Τι γίνεται όμως στην Ελλάδα;

Φεμινιστικές ομάδες εκτιμούν ότι τουλάχιστον μία γυναίκα στην Ελλάδα πεθαίνει από τα χέρια ενός άνδρα κάθε μήνα, συχνά συντρόφου ή πρώην συντρόφου τους. Από τα 13 θύματα γυναικοκτονίας μέχρι στιγμής φέτος, δύο είχαν προσπαθήσει να καταγγείλουν τον δράστη για ενδοοικογενειακή βία πριν δολοφονηθούν, αλλά σε κανέναν δεν είχε απαγγελθεί κατηγορία. Μια τρίτη γυναίκα στον Βόλο προσπαθούσε να εξασφαλίσει περιοριστικά μέτρα, όταν μαχαιρώθηκε μέχρι θανάτου από τον πρώην σύζυγό της.

Μάθε: Τι κάνουμε όταν η βία χτυπάει την πόρτα μας

Δικηγόροι και ακτιβιστές επισημαίνουν ότι στον ελληνικό ποινικό κώδικα υπάρχει μια κουλτούρα ατιμωρησίας γύρω από τη βία κατά των γυναικών. Αυτά συμπεριλαμβάνουν μειωμένες ποινές για όσους κατηγορούνται για ανθρωποκτονία εάν «προκλήθηκαν» ή το έγκλημα διαπράχθηκε με μανία -συχνά αναφέρεται ως «έγκλημα πάθους» - ή εάν ο κατηγορούμενος επέδειξε καλή συμπεριφορά πριν από το συμβάν και έδειξε ενοχή μετά. Λένε ότι η προσθήκη της γυναικοκτονίας ως κίνητρο στον ποινικό κώδικα θα λειτουργούσε ως σημαντικό αντίβαρο, στερώντας στους δράστες την ευκαιρία να παρουσιαστούν στο δικαστήριο ως «αθώοι» άνδρες που ξαφνικά πλημμυρίζουν από συναισθήματα που δικαιολογούν τη δολοφονία.

Εικόνα

Τι είναι η γυναικοκτονία;

Το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο για την Ισότητα των Φύλων αναγνωρίζει τα ακόλουθα ως γυναικοκτονία:

• Η δολοφονία γυναικών ως αποτέλεσμα της βίας από στενό σύντροφο από νυν ή πρώην σύζυγο ή φίλο.
• Τα βασανιστήρια και οι δολοφονίες γυναικών.
• Δολοφονίες γυναικών και κοριτσιών στο όνομα της «τιμής».
• Στοχευμένες δολοφονίες γυναικών και κοριτσιών στο πλαίσιο ένοπλων συγκρούσεων.
• Δολοφονίες γυναικών λόγω προίκας.
• Δολοφονίες γυναικών και κοριτσιών λόγω του σεξουαλικού προσανατολισμού και της ταυτότητας φύλου τους.
• Η δολοφονία ιθαγενών γυναικών και κοριτσιών λόγω του φύλου τους.
• Γυναικεία βρεφοκτονία και εμβρυακή επιλογή φύλου με βάση το φύλο.
• Θάνατοι που σχετίζονται με ακρωτηριασμό των γεννητικών οργάνων.
• Κατηγορίες για μαγεία.
• Άλλες γυναικοκτονίες που συνδέονται με συμμορίες, οργανωμένο έγκλημα, εμπόρους ναρκωτικών, εμπορία ανθρώπων και τη διάδοση φορητών όπλων.

Ο τερματισμός της βίας κατά των γυναικών είναι υπόθεση όλων

Οι παρακάτω τρόποι θα βοηθήσουν να κάνεις τη διαφορά, με ασφάλεια και αποτελεσματικότητα.

Εικόνα

1 Άκουσε και πίστεψε τα θύματα

Όταν μια γυναίκα μοιράζεται την ιστορία της βίας, κάνει το πρώτο βήμα για να σπάσει τον κύκλο της κακοποίησης. Εναπόκειται σε όλους μας να της δώσουμε τον ασφαλή χώρο που χρειάζεται για να μιλήσει και να ακουστεί. Είναι σημαντικό να θυμάσαι ότι όταν συζητάμε περιπτώσεις σεξουαλικής βίας, η νηφαλιότητα, το τι φορούσε και η σεξουαλικότητα του θύματος είναι εντελώς άσχετα. Ο δράστης είναι ο μοναδικός λόγος της επίθεσης και φέρει μόνος αυτός την ευθύνη. Μην κατηγορείς τα θύματα («τα ήθελε») και μην καλλιεργείς την ιδέα ότι εναπόκειται στις γυναίκες να αποφεύγουν καταστάσεις που μπορεί να θεωρηθούν «επικίνδυνες». Μην πεις «Γιατί δεν έφυγες;». Πες: «Σε ακούω. Σε πιστεύω. Είμαι δίπλα σου.»

Δες κι αυτό: Τι μπορεί να πάθει κάποιος που κακοποιείται σεξουαλικά;

2 Δίδαξε την επόμενη γενιά

Τα παραδείγματα που δίνουμε στη νέα γενιά διαμορφώνουν τον τρόπο που σκέφτονται για το φύλο, τον σεβασμό και τα ανθρώπινα δικαιώματα. Ξεκίνα από νωρίς τις συζητήσεις για τους ρόλους των φύλων και αμφισβήτησε τα παραδοσιακά πρότυπα που αποδίδονται σε άνδρες και γυναίκες. Επισήμανε τα στερεότυπα που αντιμετωπίζουν συνεχώς τα παιδιά, είτε στα μέσα ενημέρωσης, στο δρόμο ή στο σχολείο, και ενημέρωσέ τους ότι δεν πειράζει να είναι διαφορετικά. Ενθάρρυνε την κουλτούρα αποδοχής. Μίλησε για τη συναίνεση, τη σωματική αυτονομία σε αγόρια και κορίτσια και άκου επίσης τι έχουν να πουν για την εμπειρία τους από τον κόσμο. Ενδυναμώνοντας τα παιδιά με πληροφορίες και εκπαιδεύοντάς τα για τα δικαιώματα των γυναικών, μπορούμε να φτιάξουμε ένα καλύτερο μέλλον για όλους.

3 Κατανόησε το νόημα της συγκατάθεσης

Φράσεις όπως «τα ζητούσε» ή «τα αγόρια είναι αγόρια» προσπαθούν να θολώσουν τις γραμμές γύρω από τη σεξουαλική συναίνεση, ρίχνοντας την ευθύνη στα θύματα και δικαιολογώντας τους δράστες για τα εγκλήματα που έχουν διαπράξει. Ενώ εκείνοι που χρησιμοποιούν αυτές τις γραμμές μπορεί να έχουν ασαφή κατανόηση της συναίνεσης, ο ορισμός είναι ξεκάθαρος. Όσον αφορά τη συναίνεση, δεν υπάρχουν θολές γραμμές.

4 Μάθε τα σημάδια της κακοποίησης και πώς μπορείς να βοηθήσεις

Υπάρχουν πολλές μορφές κακοποίησης και όλες μπορεί να έχουν σοβαρές σωματικές και συναισθηματικές επιπτώσεις. Εάν ανησυχείς για κάποια φίλη που μπορεί να βιώνει βία ή να αισθάνεται ανασφαλής κοντά σε κάποιον, μάθε τα σημάδια της κακοποίησης και πώς να τη βοηθήσεις να βρει ασφάλεια και υποστήριξη. Εάν πιστεύεις ότι κάποιος σε κακοποιεί, υπάρχει βοήθεια. Δεν είσαι μόνη. Η βία έχει πολλές μορφές. Είναι σωματική, συναισθηματική, οικονομική, σεξουαλική. Το μόνο εύκολο είναι να ξεστομίσεις την ατάκα «ας πάνε να πούνε αυτό που τους συμβαίνει, γιατί δεν πάνε;». Γιατί δεν μπορούνε. Η κακοποίηση κρύβεται καλά κάτω από τίτλους σπουδών, καριέρες, ωραία ρούχα και στυλ. Δεν είναι χαρακτηριστικό των γυναικών που «δεν έχουν στον ήλιο μοίρα». Δεν αφορά τους άντρες που αναζητούν ένα «μεροκάματο» κι έχουν νεύρα λόγω ανέχειας κι κρίσης. Είναι αρκετά πιο περίπλοκο και συμβαίνει σε πολλές πόρτες δίπλα μας.

• 15900 Γραμμή ΣΟΣ για Ενδοοικογενειακή βία
• 80111 16000 Γραμμή Ελπίδας για Ενδοοικογενειακή βία
• 1110 γραμμή βοήθειας για τα θύματα ενδοοικογενειακής βίας της περιφέρειας Αττικής
• /www.isotita.gr/emfyli-via/

5 Μίλα ανοιχτά. Πάρε θέση.

Η βία κατά των γυναικών και των κοριτσιών είναι μια παραβίαση ανθρωπίνων δικαιωμάτων που διαιωνίζεται εδώ και δεκαετίες. Είναι διάχυτο, αλλά δεν είναι αναπόφευκτο, εκτός κι αν μείνουμε σιωπηλοί. Η βία μπορεί να λάβει πολλές μορφές, συμπεριλαμβανομένης της σεξουαλικής παρενόχλησης στο χώρο εργασίας και σε δημόσιους χώρους. Πάρε θέση φωνάζοντάς το όταν το βλέπεις: οι γοητευτικές φωνές, τα ακατάλληλα σεξουαλικά σχόλια και τα σεξιστικά αστεία δεν είναι ποτέ εντάξει. Δημιούργησε ένα ασφαλέστερο περιβάλλον για όλους προκαλώντας τους συνομηλίκους σου να σκεφτούν τη δική τους συμπεριφορά. Μίλα όταν κάποιος ξεπερνά τα όρια ή ζήτα τη βοήθεια άλλων εάν δεν νιώθεις ασφαλής.

Εικόνα

6 Στάσου ενάντια στην κουλτούρα του βιασμού

Η κουλτούρα του βιασμού, είναι κοινωνική σύμπλεξη του σεξισμού, του μισογυνισμού, και της τοξικής αρρενωπότητας, που επιτρέπει την εξομάλυνση και τη δικαιολόγηση της σεξουαλικής βίας, που ορίζεται και τροφοδοτείται από πατριαρχικές νοοτροπίες, συμπεριφορές και στερεότυπα και διαιωνίζεται από την ανοχή ή και συνενοχή των θεσμών και των ΜΜΕ. Σε αυτήν την κουλτούρα η σεξουαλική κακοποίηση είναι κανονικότητα και υπαίτιοι είναι τα θύματα, όχι οι θύτες. Αυτό συνεπάγεται και αποσκοπεί στην εγκληματοποίηση της γυναίκας όταν εκείνη είναι το θύμα. Σκέψου εσύ πώς ορίζεις την αρρενωπότητα και τη θηλυκότητα και πώς σε επηρεάζουν οι προκαταλήψεις και τα στερεότυπα. Όταν την επόμενη φορά χαρακτηρίσεις μια κοπέλα στο δρόμο βάσει της εμφάνισής της ή της συμπεριφοράς της, συμβάλεις στην κουλτούρα βιασμού. Ακόμη και όταν υποθέσεις πως μια γυναίκα περιποιείται για να προσελκύσει άντρες (και όχι επειδή απλώς την ευχαριστεί) ή όταν πιστεύεις πως ο αριθμός των σεξουαλικών της συντρόφων «καθορίζει» την αξιοπρέπειά της, την μειώνεις σε σεξουαλικό αντικείμενο, συμβάλλοντας στην κουλτούρα του βιασμού.

Δες ακόμη: Σεξουαλική κακοποίηση: Πώς θα θωρακίσουμε τα παιδιά