Γιατί είναι τόσο δύσκολο να σπάσουμε τον δεσμό τραύματος;

Πόσοι και πόσοι δεν έχουμε βρεθεί σε καταστάσεις όπου διαπιστώνουμε οτι ο θύτης και το θύμα χορεύουν tango; Ο δεσμός τραύματος (του οποίου μια υποκατηγορία είναι το σύνδρομο της Στοκχόλμης) είναι ένας δεσμός που βασίζεται σε όλη τη θεωρία προσκόλλησης του ανθρώπου προς άλλον άνθρωπο. Η προσκόλληση του ανθρώπου ξεκινά απο την ενδομήτρια ζωή και φτάνει μέχρι το τέλος της ζωής του. Ειναι αυτός ο μηχανισμός που μας επιτρέπει να συνδεόμαστε, να αναπτυσσόμαστε και στο τέλος να ωριμάζουμε. Ο κάθε δεσμός έχει τη δική του ιδιοσύσταση (σχέση εξάρτησης με μητέρα, σχέση αυτονόμησης με φίλο κτλ), ωστόσο σε κάθε δεσμό διαχέονται στοιχεία αλληλεπίδρασης που εκφράζονται με συναισθήματα, λέξεις, σωματική επαφή κτλ. Για παράδειγμα, ένας ασφαλής δεσμός εμπεριέχει την εμπιστοσύνη ενώ ένας δεσμός τραύματος δεν την έχει. Παραδείγματα δεσμών τραύματος είναι όταν δενόμαστε με κάποιον σε συνθήκη ενδοοικογενειακής βίας, παιδικής κακοποίησης, αιμομιξίας, εγκληματικότητας, φανατικές και ακραίες συμπεριφορές όπως και στον γηριατρικό πληθυσμό με έναν κακοποιητικό φροντιστή. Οι άνθρωποι δένονται ακόμη και με τον θύτη τους, γιατί όμως παραμένουν σε τέτοιους δεσμούς ενώ εχουν τραυματιστεί; Γιατί «καλύπτουν» τους θύτες ωραιοποιώντας τη συμπεριφορά τους; Γιατί συνεχίζουν τους τοξικούς όρους σχέσης; Γιατί δεν αποχωρούν απλώς απο αυτό το φαύλο σχήμα;

Διάβασε κι αυτό: Η μάστιγα των νάρκισσων αποκαλύτπτεται

Γιατί το θύμα δεν αποχωρεί;

Ο δεσμός τραύματος έχει έναν μεγάλο σύμμαχο, την ενοχή! Η ενοχή δημιουργεί, συγκρατεί και διαιωνίζει δεσμούς που είναι επιζήμιοι, τραυματικοί και νοσηροί. Η ενοχή, ένα μνημειώδες συναίσθημα που ο άνθρωπος κουβαλάει στο κύτταρο της υπάρξεώς του, δύναται να τον κρατήσει για πάντα δέσμιο μίας κακοποιητικής σχέσης, επαφής και συνεργασίας. Ο μηχανισμός της ενοχής βασίζεται στην ενδοβολή. Σε αντίθεση με την προβολή (projection), η ενδοβολή (intojection) είναι μηχανισμός όπου τα περιβαλλοντικά (εξωτερικά) ερεθίσματα εσωτερικεύονται και ταυτοποιούνται ως εσωτερικά. Στην αντίθετη περίπτωση, η προβολή διενεργείται όταν τα εσωτερικά ερεθίσματα (αυτοεικόνα, προσωπικές αντιλήψεις κτλ) εξωτερικεύονται και ταυτοποιούνται ως ερεθίσματα του άλλου. Ο δεσμός τραύματος που ενισχύει την κακοποίηση, συνεχίζεται μέσα απο τον φόβο και την ενοχή. Η ενοχή λειτουργεί μεσα απο τον μηχανισμό της ενδοβολής. Για μεγαλύτερη σαφήνεια, θα δώσουμε ένα παράδειγμα. Μία μητέρα που κακοποιεί λεκτικά το παιδί της, δημιουργεί συνθήκη αυτοαμφισβήτησης στο παιδί της (το παιδί αισθανεται πως είναι αυτό υπαίτιο για τη συμπεριφορά της. Του λέει: «Εσύ με τρελαίνεις και φέρομαι έτσι». Συνεπώς, το παιδί ενδοβάλει την επιθετικότητα της μάνας και νιώθει πως το ίδιο σαν πρόσωπο, είναι η αφετηρία του προβληματος ήτοι ο επιθετικός άνθρωπος. Εδώ διαπιστώνουμε πως η ενδοβολή λειτουργεί όπως η υγρασία για τους μύκητες και η ενοχή όπως όπως η βροχή για την υγρασία. Ο δεσμός τραύματος θεραπεύεται όταν πάρουμε τις κατάλληλες αποστάσεις απο την ενοχή που συντηρεί μέσα μας την αίσθηση πως «Εάν ήμουν κάποιος άλλος, δεν θα είχε δημιουργηθεί μία τόσο δυσμενής κατάσταση, δεν θα υπήρχε λόγος και τρόπος να τραυματιστεί κάποιος». 

Πώς μπορεί να σπάσει ο δεσμός τραύματος; 

Δυστυχώς, ο δεσμός αυτός μπορεί να ενσαρκωθεί μέσα από όλες τις μεταγενέστερες σχέσεις του ατόμου στην ενήλική του ζωή. Πολυ συχνά μάλιστα, συναντούμε περιπτώσεις όπου το άτομο όχι μόνο διατηρεί αλλά και εξαρτάται απο τέτοιες σχέσεις πράγμα πολύ δυσοίωνο για την σωματική και ψυχική του υγεία στο παρόν και το μέλλον. Ο δεσμός τραύματος είναι ένας γόρδιος δεσμος, δεν λύνεται, ούτε και αλλάζει μορφή στην πάροδο του χρόνου. Το μόνο που μπορει να γίνει είναι να κοπεί και να αποτυπωθεί ως ένα σημείο αναφοράς προς αποφυγή στο μέλλον. Οτιδήποτε συνιστά ψυχικό τραύμα μέσα μας οφείλουμε να το πλησιάζουμε, να το κατανοούμε και στο τέλος, να το αποχαιρετούμε. Αλλιώς, θα γίνουμε και εμείς οι θύτες του εαυτού μας.

Διάβασε ακόμα: Το εμβόλιο της αυτοεκτίμησης