Έγκλημα στα Γλυκά Νερα: Πόσα πραγματικά μπορεί να θυμάται ένα μωρό;
«Ο άνθρωπος νιώθει πριν μιλήσει και πριν πεθάνει. Δεν είναι απαραίτητο να έχει πει λέξη αρκεί να έχει νιώσει. Κοινός παρανομαστής: σύνδεση, δεσμός και εμπιστοσύνη. Ό,τι παρεμποδίζει την ανάπτυξη αυτών, συνιστά παιδικό τραύμα». Με αυτά τα λόγια η ψυχολόγος Χριστίνα Μπογιατζή προσπαθεί να εξηγήσει πόσο σοβαρό είναι το παιδικό τραύμα και γιατί οι ενήλικες δεν πρέπει να το υποτιμούμαι. Ακόμα και αυτό της βρεφικής ηλικίας που οι περισσότεροι νομίζουμε ότι δεν μπορεί να καταγραφεί στη μνήμη του μωρού και άρα δεν θα το θυμάται.
Κι όμως όπως εξηγεί η κυρία Μπογιατζή τα πράγματα είναι εντελώς διαφορετικά από ότι νομίζουμε. Γίνεται πιο αναλυτική σχετικά με αυτό απαντώντας σε 3 ερωτήσεις κλειδιά.
Κυρία Μπογιατζή τι μπορεί να θυμάται ένα μωρό;
Υπάρχουμε από την ενδομήτρια ζωή, πόσο μάλλον από τη βρεφική. Το βρέφος κάνει εγγραφές στο ασυνείδητο από τη στιγμή που αυτό είναι εκτεθειμένο σε εξωτερικά ερεθίσματα μέσω των πέντε αισθήσεων. Για παράδειγμα, ένα κορίτσι 11μηνών μπορεί να έχει την αίσθηση της κακοποίησης από ενήλικα με τον πιο ύπουλο και λανθάνοντα τρόπο ακόμη και εάν δεν ειπωθεί λέξη μπροστά του.
Τα βρέφη (0-2 ετών), τα νήπια (3-5 ετών) και τα παιδιά έως 12 ετών καταγράφουν στο «σκληρό δίσκο» της ύπαρξής τους ανεμπόδιστα και αδιήθητα όλα τα ερεθίσματα είτε μας το δείξουν, είτε όχι.
Τι παρενέργειες μπορεί να φέρει αυτή η καταγραφή στον σκληρό δίσκο;
Το ίδιο τραύμα αφορά σε διαφορετικές παρενέργειες ανάλογα με την ηλικία και την ιδιοσυγκρασία του προσώπου αλλά και την φύση του τραύματος. Ένα βρέφος θα θυμάται τις αναπαραστάσεις του ασυνειδήτου ως δομικές αλήθειες του εαυτού του. Η πρωτόλεια μορφή της συνείδησης του βρέφους εσωκλείει τη διάκριση ανάμεσα σε «καλά» και «κακά αντικείμενα» (good/bad objects) πράγμα που η φύση της ανάπτυξης του ανθρώπου εγκαθιστά περίτεχνα μέσα του (στον ψυχισμό του) ως μηχανισμό επιβίωσης για λόγους προστασίας. Είναι ο τρόπος να απορρίψεις τον κίνδυνο ή να επιτρέψεις την αγάπη και την σύνδεση είναι αυτή ακριβώς η διχοτόμηση και διελκυνστίδα. Είναι αυτό το απόλυτο δίπολο στη συνείδηση (που την έχουν ακόμη και τα ζώα), που γίνεται εύφορη γη πάνω στην οποία καλλιεργείται η σύνδεση και ο ασφαλής δεσμός ανάμεσα στο μώρο και τη μητέρα (ως συνήθη φροντιστή του). Όταν η εγγραφή του τραύματος πραγματωθεί στη διάρκεια της ακμάζουσας λειτουργίας αυτού του μηχανισμού (0-2 ετών: καλός/κακός-φοβάμαι/εμπιστεύομαι), αυτό φέρνει ως αποτέλεσμα τη βαθιά διάρρηξη της εμπιστοσύνης και συνεπώς του ασφαλούς δεσμού με όποιονδήποτε άλλον.
Ο ασφαλής δεσμός με τη μητέρα είναι προθάλαμος για εμπιστοσύνη και αίσθηση του εαυτού μου μέσα μου. Είναι η βάση για να αναγνωρίζω την ίδια μου την ταυτότητα. Μία εμπειρία όπως το νεκρό άγγιγμα της μητέρας του πάνω του, ή ο βουβός πόνος μίας γιαγιάς που έχασε το παιδί της ή και η αποστροφή μίας μάνας προς τη γέννηση του ίδιου του παιδιού της (πχ. εάν προέκυψε από βιασμό), μπορεί να γίνει αιτία για μελλοντικές διαταραχές άγχους, ενοχικά σύνδρομα, κλινική κατάθλιψη, διαταραχές συναισθήματος ή και προσωπικότητας.
Γιατί δεν πρέπει να υποτιμούμε το παιδικό τραύμα λέγοντας είναι μικρό θα ξεχάσει;
Η λέξη κλειδί εδώ είναι οι «αναπαραστάσεις» (representations) οι οποίες δρουν ως αντανακλαστικές απεικονίσεις του νου (που είναι ακόμη σε πρώιμη φάση ανάπτυξης) μέσα από ψυχοσυναισθηματικές εμπειρίες. Για παράδειγμα οι αναπαραστάσεις του μωρού ως προς τη μητέρα μπορούν να εισέλθουν μέσα στον ψυχισμό του ως ένα άρωμα, μία αίσθηση συνύπαρξης και σίγουρα ως μία κατάφαση ζωής. Η μητέρα για το βρέφος είναι ότι είναι το κλάμα για τη γέννα, είναι η υπογραφή της ζωής. Εάν αφαιρέσεις από ένα βρέφος την υπογραφή, αναιρείς το συμβόλαιο και στο συμβόλαιο ζωής δεν έχει απλώς την επιθυμία να ζήσεις αλλά και τον τρόπο να το κάνεις. Ας μην υποτιμούμε λοιπόν το παιδικό τραύμα επειδή ένα παιδί δεν είναι -αναπτυξιακά -ακόμη σε θέση να επικοινωνήσει μαζί μας. Η επικοινωνία που έχει μαζί μας είναι σε ενδοψυχικό και όχι λεκτικό επίπεδο πράγμα που της δίνει χαρακτήρα διαχρονικό και ίσως και τετελεσμένο.
Διάβασε ακόμα: Έγκλημα στα Γλυκά Νερά, το ψυχολογικό προφίλ του δράστη
