Αναλογία δύναμης αγωνιστών- ανταγωνιστών μυών: Γιατί χρειάζεται να μάθεις τον τρόπο λειτουργία τους

Στην καθημερινότητα πολλές φορές θα δούμε ανθρώπους να περπατάνε σκυφτοί, με κυρτούς ώμους. Ή αδύνατα άτομα με πολύ πεταχτή κοιλιά. Ακόμα, αρκετές φορές θα δούμε στα γυμναστήρια ασκούμενους να γυμνάζουν περισσότερο τους ‘’μύες του καθρέφτη’’. Ή αθλητές, όπως είναι οι ποδοσφαιριστές, να γυμνάζουν περισσότερο τους μύες που χρησιμοποιούν περισσότερο στο άθλημά τους, χωρίς να γυμνάζουν αυτούς που κάνουν την αντίθετη κίνηση. Τα φαινόμενα αυτά είναι εν δυνάμει προβληματικές καταστάσεις του σώματος και προκύπτουν επειδή πολλοί αγνοούν ή δεν γνωρίζουν την αναλογία δύναμης που πρέπει να έχουν οι αγωνιστές – ανταγωνιστές μύες του ανθρώπινου σώματος.SML

Ποιος μυς κάνει τι;

Αγωνιστής ονομάζεται ο μυς που εμπλέκεται άμεσα σε μία κίνηση. Αντίθετα, ένας μυς ο οποίος μπορεί να επιβραδύνει ή να εμποδίσει αυτήν την κίνηση ονομάζεται ανταγωνιστής. Οι ανταγωνιστές μύες συμβάλλουν στην σταθεροποίηση των αρθρώσεων αλλά και στην επιβράδυνση της κίνησης των άκρων. Ακόμα, στις τελευταίες μοίρες μιας κίνησης, ιδιαίτερα όταν αυτή είναι γρήγορη, προστατεύουν τις αρθρώσεις, τους συνδέσμους και τους χόνδρους από πολύ υψηλές επιβαρύνσεις. Για παράδειγμα, κατά τη διάρκεια μιας ρίψης (π.χ. στη σφαιροβολία), ο τρικέφαλος ενεργεί ως αγωνιστής, εκτείνοντας τον αγκώνα, προκειμένου να επιταχυνθεί το ριπτικό όργανο. Καθώς ο αγκώνας πλησιάζει στην πλήρη έκταση, ο δικέφαλος ενεργεί ως ανταγωνιστής προκειμένου να μειώσει την ταχύτητα της έκτασης του αγκώνα. Αυτό ωφελεί στο να σταματήσει η κίνηση της άρθρωσης την κατάλληλη στιγμή, προστατεύοντάς την από πιθανό τραυματισμό.

Γιατί είναι απαραίτητη η ισορροπία;

Η ανισορροπία δύναμης αγωνιστών – ανταγωνιστών μυών, πέρα από την κακή αισθητική που προσδίδει, μπορεί να προκαλέσει πολλούς τραυματισμούς. Μελέτες δείχνουν ότι η δυσαναλογία δύναμης των μυών του θώρακα σε αντίθεση με τους μύες της πλάτης, μπορεί να επιφέρει τραυματισμούς, όπως άνω σταυρωτό σύνδρομο. Η δυσαναλογία δύναμης του τετρακέφαλου σε σχέση με τους οπίσθιους μηριαίους μύες μπορεί να βλάψει τον πρόσθιο χιαστό σύνδεσμο. Ακόμα, οι κυρτοί ώμοι είναι ευαίσθητοι σε εξαρθρώσεις και η παραμορφωμένη σπονδυλική στήλη είναι ευαίσθητη σε κοίλες των μεσοσπονδύλιων δίσκων. Τέλος, τα λανθασμένα κινητικά πρότυπα  συνοδεύονται με φθορά και αδυναμία των μαλακών μορίων και των θυλακοσυνδεσμικών στοιχείων. Οι παραπάνω περιπτώσεις είναι μερικές από τις αιτίες και τα αποτελέσματα, που κατατάσσουν τη σωστή αναλογία δύναμης αγωνιστών – ανταγωνιστών στις πρώτες θέσεις στην υγεία και στην πρόληψη των τραυματισμών.

Πως επιτυγχάνεται η εξισορρόπηση

Συνεπάγεται, ότι η δύναμη των αγωνιστών – ανταγωνιστών μυών πρέπει να αξιολογείται ώστε ανάλογα με τα αποτελέσματα, να γίνεται σωστή καθοδήγηση των προπονητικών προγραμμάτων, με στόχο τη μείωση του κινδύνου πρόκλησης τραυματισμού και την αύξηση της απόδοσης όπου αυτό απαιτείται. Η αξιολόγηση της δύναμης γίνεται παραδοσιακά με έναν από τους παρακάτω τρόπους.

1. Ισομετρικά 

2. Ισοκινητικά (ομόκεντρα και έκκεντρα)

3. Ισοτονικά (με τη μέθοδο της μέγιστης επανάληψης – 1ΜΑΕ)

Σε σχέση με την αθλητική κίνηση, οι παραπάνω μέθοδοι αξιολόγησης της δύναμης παρουσιάζουν ορισμένα πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα. Για παράδειγμα, στην ισομετρική αξιολόγηση, μειονέκτημα αποτελεί το γεγονός ότι δεν υπάρχει κίνηση, σε αντίθεση με την πλειοψηφία των αθλητικών δραστηριοτήτων, όπου πραγματοποιείται κίνηση. Αντίθετα, κατά την ισοκινητική αξιολόγηση έχουμε κίνηση του μέλους αλλά, η αδυναμία της μεθόδου έγκειται στο γεγονός ότι η ταχύτητα σε όλο το εύρος της κίνησης είναι σταθερή, χαρακτηριστικό που δεν συναντάμε στην αθλητική κίνηση.
Για  να πάρετε μια ιδέα για την αναλογία δύναμης αγωνιστών – ανταγωνιστών μυών μπορείτε να μελετήσετε το παρακάτω πίνακα.

Μυϊκές Ομάδες

Αναλογία Δύναμης

Κνημιαίοι προς περονιαίοι

1:1

Πελματιαίοι καμπτήρες προς πελματιαίοι εκτείνοντες της Π.Δ.Κ.

3:1

Καμπτήρες προς εκτείνοντες του αγκώνα

1:1

Καμπτήρες προς εκτείνοντες του ισχίου

1:1

Καμπτήρες προς εκτείνοντες του γονάτου

2:3

Έσω προς έξω στροφείς του ώμου

3:2

Καμπτήρες προς εκτείνοντες του ώμου

2:3

Καμπτήρες προς εκτείνοντες του κορμού

1:1

Το ανθρώπινο σώμα, λόγω της πλαστικότητας που παρουσιάζουν οι μύες του, έχει τη δυνατότητα να προσαρμόζεται σε διάφορες θέσεις. Η συνειδητή λήψη της σωστή θέσης, η άσκηση με βάρη, οι σωστές διατάσεις και η καλή ψυχολογία μπορούν να εξασφαλίσουν την ορθοσωμία του ατόμου. Οι πληροφορίες που παρουσιάζονται στο παρόν άρθρο μπορούν να βοηθήσουν τον αθλητή, τον προπονητή και το γενικό πληθυσμό να κατανοήσει τη σπουδαιότητα της μυϊκής ισορροπίας, όπως και να προλάβει τραυματισμούς και παθήσεις. Και φυσικά η καθοδήγηση κατά την άθληση από τους ειδικούς της φυσικής αγωγής αποδεικνύεται για τον αθλούμενο ιδιαίτερα πολύτιμη.